Αντίγονος II

301 π.Χ.

22 χρόνια από τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου και οι διάδοχοι συνεχίζουν απτόητοι τους πολέμους. Η τελευταία συμμαχία -μέχρι να διαλυθεί κι αυτή- είναι μεταξύ Λυσίμαχου και Σέλευκου. Μια συμμαχία που βασίζεται όχι τόσο στην εμπιστοσύνη, όσο στο αμοιβαίο μίσος τους προς τον Αντίγονο.

Η μάχη δόθηκε στην πεδιάδα της Ιψού στη Φρυγία. Ο Αντίγονος (συνεπικουρούμενος από τον γιο του, Δημήτριο) διέθετε 70.000 πεζούς, 10.000 ιππείς και 75 πολεμικούς ελέφαντες. Οι δύο αντίπαλοί του είχαν λιγότερες δυνάμεις αλλά περισσότερους ελέφαντες που, όπως θα δούμε, έκριναν και την έκβαση της μάχης. Ο Δημήτριος επιτέθηκε πρώτος, με τη γνωστή του ορμή και γενναιότητα -που έφτανε συχνά στα όρια της επιπολαιότητας- και απομακρύνθηκε πολύ από το πεδίο της μάχης κυνηγώντας τους ιππείς του Αντίοχου (γιου του Σέλευκου). Την ίδια ώρα ο πολύπειρος από μάχες Σέλευκος απέκλεισε με τους δικούς του ελέφαντες τη δυνατότητα επιστροφής του Δημήτριου και διέταξε επίθεση εναντίον του Αντίγονου.

Οι φάλαγγες του Αντίγονου διασπάστηκαν κι άρχισαν την υποχώρηση. Μόνο ο Αντίγονος δεν υποχωρούσε και συνέχιζε να μάχεται πάνω στο άλογό του παρά τα 80 του χρόνια. «Όπου νάναι έρχεται ο Δημήτριος» ήταν τα τελευταία του λόγια πριν τα εχθρικά βέλη τον ρίξουν κάτω νεκρό.

Νόμισμα που απεικονίζει τον Αντίγονο.
Ο τρομερός Αντίγονος! Μονόφθαλμος σαν τον Νέλσονα, στρατηγός ακατανίκητος, πολεμώντας ο ίδιος πάντα μπρος, ως τα 80 του, σκληρός όσο και γραφικός και χυμώδης και πάντα εγκάρδιος, μα και σαρκαστής, κι αυτοειρωνευόμενος, πρότυπο πατέρα στενότατα δεμένου με τον προικισμένο γιο του.
Ρ. ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
από την εισαγωγή του στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Από τα προτερήματα του Αντίγονου ξεχωρίζουν οι εξαιρετικές στρατηγικές του ικανότητες και τα σημαντικά οργανωτικά και διοικητικά του προσόντα, ενώ ευφυέστατη ήταν η πολιτική του υπέρ των δημοκρατικών παρατάξεων στις ελληνικές πόλεις. Φαίνεται πως ήταν ο καταλληλότερος από τους διαδόχους για να αναλάβει τη διοίκηση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου. Όμως με τα χρόνια είχε αρχίσει να χάνει μέρος της ενεργητικότητάς του ενώ η τάση του να υποτιμά τους αντιπάλους του, τελικά του βγήκε σε κακό. Όταν το 302 π.Χ. έμαθε ότι οι υπόλοιποι διάδοχοι συνασπίστηκαν εναντίον του, τους παρομοίασε με τα πουλιά που πέφτουν πάνω στους σπόρους και με τον παραμικρό θόρυβο τρομάζουν και σκορπούν.

Με τον θάνατο του Αντίγονου θάφτηκε οριστικά η ιδέα της ενότητας του κράτους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όλα έδειχναν πως πλέον οι 4 εναπομείναντες σύμμαχοι (Πτολεμαίος, Κάσσανδρος, Λυσίμαχος και Σέλευκος) θα ρύθμιζαν αρμονικά τις μεταξύ τους σχέσεις ώστε να αποφευχθούν νέες συγκρούσεις όμως κάτι τέτοιο δεν επιτεύχθηκε. Ο διακανονισμός των εδαφών που αποφασίστηκε άφησε άλυτα προβλήματα και έτσι οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν.

Εντωμεταξύ καθώς τα χρόνια περνούσαν πέθανε πρώτα ο Κάσσανδρος, το 297 π.Χ. και το 283 π.Χ. ο Πτολεμαίος. Σέλευκος και Λυσίμαχος έλυσαν τις διαφορές τους οριστικά το 281 π.Χ. στη μάχη που έγινε στο Κούρου Πεδίον κοντά στη Μαγνησία της Μ. Ασίας. Ο στρατός του Λυσίμαχου παραδόθηκε ενώ ο ίδιος ο Λυσίμαχος βρήκε τον θάνατο στη μάχη.

Ο Σέλευκος, ο τελευταίος επιζών της «παρέας»των διαδόχων, έγινε κύριος πλέον όλης της Ασίας και άρχισε να καταστρώνει κοσμοκρατορικά σχέδια.
5 μήνες μετά τη λαμπρή του νίκη κατά του Λυσίμαχου και λίγο πριν προλάβει να αντικρίσει επιτέλους, ύστερα από 50 χρόνια, τη Μακεδονία, δολοφονήθηκε από ένα δικό του άνθρωπο, τον Πτολεμαίο Κεραυνό.

Τα κράτη των διαδόχων μετά τη μάχη της Ιψού (301 π.Χ.)
Βασίλειο Σελεύκου (κίτρινο), βασίλειο Πτολεμαίου (μπλε), βασίλειο Κάσσανδρου (πράσινο), βασίλειο Λυσίμαχου (καφέ).

Ξαφνιάζει το μέγεθος του βασιλείου των Σελευκιδών, ωστόσο αυτά που γράφει ο Γ. Ντιράν μάλλον πρέπει να μας προσγειώσουν:
Ο εξελληνισμός της Δυτικής Ασίας ήταν επιφανειακός. Η Ανατολή δεν είχε κατακτηθεί. Δεν είχε παραδώσει την ψυχή της. Οι μάζες του πληθυσμού εξακολουθούσαν να μιλούν τις μητρικές τους γλώσσες και να λατρεύουν τους πατροπαράδοτους θεούς τους. Με εξαίρεση τις μεσογειακές ακτές, ελληνικές πόλεις όπως η Σελεύκεια (στον Τίγρη) ήταν «ελληνικές νήσοι» μέσα σε μια ανατολίτικη θάλασσα. Υπήρχαν Έλληνες και ελληνικός πολιτισμός στην κορυφή και ένα μείγμα ασιατικών λαών και πολιτισμών στον πυθμένα. 
Στη Βαβυλώνα ο υπομονετικός σημίτης έμπορος και ο τραπεζίτης του ναού κυριάρχησε και πάλι έναντι του «άστατου» Έλληνα. Ο Έλληνας δέχτηκε με προθυμία τους θεούς της Ανατολής ως όμοιους με τους δικούς του. Επειδή όμως ο Έλληνας δεν πίστευε πραγματικά ενώ ο Ασιάτης πίστευε, ο θεός της Ανατολής επέζησε ενώ ο Έλληνας θεός πέθανε.
Το μάλλον απρόβλεπτο και βαθύτατο αποτέλεσμα των κατακτήσεων του Μ. Αλεξάνδρου ήταν ο εξανατολισμός της ευρωπαϊκής ψυχής. 
ΓΟΥΙΛ ΝΤΙΡΑΝ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»

Εδώ τελειώνει το αφιέρωμα στους διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου. Το blog θα δραστηριοποιηθεί και πάλι κάπου μέσα στο φθινόπωρο. Μέχρι τότε καλό καλοκαίρι.

ΠΗΓΕΣ (συνολικά)

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΒΙΟΙ ΕΥΜΕΝΗ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

J.G.DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
σε μετάφραση και σχόλια: Ρ., Η. και Σ. Αποστολίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝT: ΦΙΛΙΠΠΟΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΓΟΥΙΛ ΝΤΙΡΑΝ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

PAUL FAURE «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ»
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ

ΙΝΤΡΟ ΜΟΝΤΑΝΕΛΙ «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ»

και πολλές ιστοσελίδες που έχουν αναφερθεί σε προηγούμενες αναρτήσεις.