ο παππούς μου (ΙΙΙ)

1900
Η αυγή του εικοστού αιώνα βρίσκει τον παππού Θανάση να έχει τελειώσει το δημοτικό σχολείο του Μεγάλου Ζαλουφίου. Ούτε λόγος βέβαια για συνέχεια των σπουδών του στο γυμνάσιο της Αδριανούπολης. Ως εδώ και πολύ ήταν, όχι μόνο για τον παππού μου αλλά και για τα υπόλοιπα αγροτόπαιδα του Ζαλουφίου. Μόνο οι εύπορες οικογένειες είχαν τη δυνατότητα να στείλουν τα αγόρια τους στο γυμνάσιο.
Και αρχίζει η αγροτική δουλειά για τον παππού μου. Βοσκή, όργωμα, σπορά, θέρος, αλώνισμα. Και μια και μιλάμε για αγροτικές δουλειές να πούμε πως το Ζαλούφι έβγαζε δημητριακά, ψυχανθή, σουσάμι, τυροκομικά και βέβαια ήταν το μεγαλύτερο αμπελουργικό κέντρο της Αν. Θράκης. Για λάδι οι Ζαλουφιώτες χρησιμοποιούσαν, από Μάη μέχρι Νοέμβρη, το σουσαμόλαδο, ενώ το χειμώνα μαγείρευαν με χοιρινό λίπος. Ελιές δεν είχαν, ελαιόλαδο δε χρησιμοποιούσαν.

αρραβωνιασμένο ζευγάρι Ζαλουφιωτών
η φωτογραφία είναι από το http://www.cheimonio.gr/CF7D3F64.el.aspx

Οι γυναίκες είχαν τις δικές τους εργασίες: άρμεγμα αγελάδων και προβάτων, καθάρισμα κοτετσιού, μάζεμα των αυγών, σκούπισμα της αυλής, τάισμα πτηνών και οικιακών προβάτων και κατσικιών, μαγείρεμα και μεταφορά φαγητού στους άνδρες στους αγρούς, καθαριότητα σπιτιού, αργαλειός. Από τον αργαλειό γινότανε η ενδυμασία ανδρών και γυναικών με πρώτη ύλη το μαλλί των προβάτων και το βαμβάκι. Και επειδή ανέφερα σε προηγούμενη ανάρτηση την αγορά παπουτσιών από την Αδριανούπολη, τα παπούτσια αυτά προορίζονταν για την Κυριακή στην εκκλησία, Χριστούγεννα, Πάσχα και γιορτές. Τις υπόλοιπες μέρες οι χωριανοί φορούσαν τσαρούχια από τομάρια χοίρων.   

Δυο φίλες Ζαλουφιώτισσες
από το http://www.cheimonio.gr/8A8A05D2.el.aspx

Γύρω στα 1906, ο παππούς Θανάσης διορίστηκε στο τρένο της γραμμής Αδριανούπολη – Κωνσταντινούπολη, ως υπεύθυνος για το ταχυδρομείο. Για την ακρίβεια το τρένο δεν περνούσε από την Αδριανούπολη, αλλά έκανε στάση σε ένα κοντινό χωριό, το Καραγάτς. Από εκεί διακλαδιζόταν η γραμμή, μία πήγαινε για Σόφια και η άλλη για Θεσσαλονίκη.
Λίγο αργότερα ο παππούς μου παντρεύτηκε και το 1910 γεννήθηκε η κόρη του,  η αδελφή του πατέρα μου.
Όλα κυλούσαν ήρεμα μέχρι, που στα 1912, ξεσπάει ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, ο πρώτος μιας σειράς πολέμων που θα φέρουν συγκλονιστικές αλλαγές στη ζωή του παππού μου, της οικογένειάς του αλλά και στη ζωή χιλιάδων Ελλήνων που μέχρι τότε ζούσαν υπόδουλοι στη Μακεδονία και τη Θράκη…

1912: Ελλάδα, Βουλγαρία και Σερβία κηρύττουν τον πόλεμο στην Τουρκία. Ο παππούς μου, που ήταν τότε 24 χρονών, είχε, ως Οθωμανός υπήκοος, την υποχρέωση να καταταγεί στον τουρκικό στρατό, κάτι που βέβαια θεώρησε αδιανόητο να κάνει κι έτσι προτίμησε, όπως αρκετοί άλλοι νεαροί Ζαλουφιώτες, να κρυφτεί στα χιλιάδες στρέμματα από αμπέλια που υπήρχαν γύρω από το χωριό. Κάθε βράδυ, ένας από κάθε γειτονιά επέστρεφε κρυφά στο χωριό και έπαιρνε τρόφιμα για τους υπόλοιπους.
Όμως ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος εξελίχθηκε ραγδαία. Οι Τούρκοι γρήγορα κατέρρευσαν σε όλα τα μέτωπα και άρχισαν να υποχωρούν. Έτσι έφυγαν και από το Ζαλούφι για να οχυρωθούν στην Τσατάλτζα, 50 χιλιόμετρα πριν την Κωνσταντινούπολη.

 

Ο χάρτης δείχνει τα εδάφη που κέρδισαν Βούλγαροι, Σέρβοι και Έλληνες με τη λήξη του Α΄ βαλκανικού πολέμου. Η πράσινη γραμμή δείχνει τα σύνορα της Οθωμ. αυτοκρατορίας μέχρι το 1912
(ο χάρτης είναι από τη Βικιπαίδεια)

Με το που φεύγουν οι λίγοι Τούρκοι χωροφύλακες από το Ζαλούφι , οι Ζαλουφιώτες ξεσπούν σε πανηγυρισμούς. Ορισμένοι θερμόαιμοι πηγαίνουν στο σταθμό χωροφυλακής, καίνε το οίκημα και υψώνουν την ελληνική σημαία. Φανταστείτε τώρα την απογοήτευσή τους όταν βλέπουν μετά από λίγες μέρες να εισέρχεται στο χωριό τους βουλγαρικός στρατός. Το όνειρό τους για απελευθέρωση και ένωση με την Ελλάδα γκρεμίζεται.
Τα χειρότερα όμως θα έρθουν σε λίγο. Με το Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, έρχεται η σειρά των Βουλγάρων να καταρρεύσουν στα πολλά μέτωπα που έχουν ανοίξει και ο τουρκικός στρατός επιστρέφει θριαμβευτικά στο Ζαλούφι. Οι Τούρκοι προβαίνουν σε αρπαγές και λεηλασίες ενώ σκοτώνουν 300 Ζαλουφιώτες που αποφάσισαν να μείνουν στα σπίτια τους. Εδώ να κάνω μια μικρή παρένθεση. Στην ιστοσελίδα http://www.cheimonio.gr/B020B5EC.el.aspx αναφέρεται πως οι σφαγές έγιναν σε αντίποινα της λεηλασίας που έκαναν οι Ζαλουφιώτες στο πομάκικο χωριό Παύλα. Τέτοιο περιστατικό δεν ανέφερε ποτέ ο παππούς μου στις διηγήσεις του προς τον πατέρα μου. Πιθανό να μην ήθελε να το αναφέρει, πιθανό να μην υπέπεσε στην αντίληψή του, το αναφέρω πάντως έστω και αν διατηρώ μια μικρή αμφιβολία για την αλήθεια του περιστατικού. 

Η κατανομή των εδαφών όπως διαμορφώθηκε μετά τη λήξη και του Β΄ βαλκανικού πολέμου.
(ο χάρτης είναι από την Βικιπαίδεια)