Αιμίλιος Βεάκης

Αιμίλιος Βεάκης (1884-1951)
«Αυτός είναι ο Λιρ!» είπε ο Λόρενς Ολίβιε στην Κατίνα Παξινού βλέποντας την παραπάνω φωτογραφία από την παράσταση: «Βασιλιάς Λιρ», στην οποία έδωσε μια ανεπανάληπτη ερμηνεία ο Αιμίλιος Βεάκης.

Έκανε την πρώτη του εμφάνιση στη σκηνή στα 1901 και πέρασε τα επόμενα χρόνια κάνοντας περιοδείες, με τα «μπουλούκια» εκείνης της εποχής, σε πόλεις και χωριά, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά επίσης στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και την Αλεξάνδρεια, παίζοντας αμέτρητα έργα.
Στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13 επιστρατεύεται και μάλιστα προάγεται σε λοχία «επ’ ανδραγαθία», ενώ παράλληλα οργανώνει παραστάσεις στα πλαίσια του Μακεδονικού Αγώνα. Μετά τον πόλεμο, επιστρέφει και συνεργάζεται με μεγάλα ονόματα της εποχής όπως η Κυβέλη και η Κοτοπούλη. Στη δεκαετία του 1930 προσλαμβάνεται στο Εθνικό Θέατρο και εκεί βρίσκει την ευκαιρία να παίξει αρκετούς ρόλους υψηλού επιπέδου με αποκορύφωμα την ερμηνεία του στον «Βασιλιά Λιρ», μια παράσταση του 1938, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη. Ένας από τους τυχερούς που τον θαύμασαν στην ερμηνεία εκείνη ήταν και ο Μάριος Πλωρίτης που έγραψε: «Στην τρομερή σκηνή της θύελλας, που ο αποδιωγμένος γερο-βασιλιάς παλεύει με τα στοιχεία της φύσης και με τα στοιχειά της φαρμακωμένης ψυχής του, ο Βεάκης ήταν στοιχείο της φύσης ο ίδιος, ήταν θύελλα μέσα στη θύελλα, τυφώνας απέναντι στον τυφώνα και ο ανεμοστρόβιλος της οδύνης του άρπαζε σύγκορμο τον θεατή παρασύροντάς τον στην ιλλιγγιώδη δίνη της παράκρουσης, της οργής και της αυτογνωσίας του»
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ο Βεάκης βρίσκεται στο πλευρό της Εθνικής Αντίστασης από τις τάξεις του ΕΑΜ. Αναγκάζεται να αποχωρήσει από το Εθνικό Θέατρο. Συνεργάζεται με το θίασο της κυρίας Κατερίνας και αργότερα με τη Βάσω Μανωλίδου και τον Γιώργο Παππά.
Μετά τα Δεκεμβριανά ακολούθησε το ΕΑΜ στην υποχώρηση προς τα βουνά όπου και συνέχισε να δίνει θεατρικές παραστάσεις.
Το 1947 αποχώρησε από το θέατρο με μια πενιχρή σύνταξη και τον Απρίλιο του 1951, έπειτα από πολλές διαμαρτυρίες του κόσμου, το Εθνικό Θέατρο τον κάλεσε για να παίξει κάποιους μικρούς ρόλους. Πέθανε δυο μήνες αργότερα.

πηγές:
Αιμίλιος Βεάκης: ντοκιμαντέρ για τη ζωή του
Βικιπαίδεια: Αιμίλιος Βεάκης

Ο Λυκούργος Καλλέργης θυμάται τον Αιμίλιο Βεάκη:

Είχα τότε την τύχη να παρακολουθήσω τον Βεάκη στο Εθνικό Θέατρο, σαν νέος ηθοποιός, στο Βασιλιά Λιρ, τη μέρα που και ο Γάλλος ηθοποιός Χάρι Μπορ, καθηλωμένος στο επίσημο θεωρείο, παρακολουθούσε έκπληκτος την παράσταση. Είχε μείνει άναυδος μπροστά σ’ αυτή την τιτάνια δημιουργία. Μα περισσότερο άναυδος έμεινε όταν άκουσε στα παρασκήνια που πήγε να χαιρετήσει τον ίδιο τον Βεάκη –και ήμουν εκεί- να του λέει ότι κάθε μέρα παίζει το βασιλιά Λιρ, σε δύο παραστάσεις. Όσοι είδανε τον Βεάκη στο ρόλο αυτό δεν θα ξεχάσουν ποτέ τη συγκλονιστική ερμηνεία του στο βασιλιά Λιρ, που υπήρξε μια παγκόσμια και αξεπέραστη μέχρι σήμερα δημιουργία.
Μα ήρθαν οι μέρες της Κατοχής, της Αντίστασης, των Δεκεμβριανών, του Εμφύλιου και ο Βεάκης, μαζί με όλους τους προοδευτικούς καλλιτέχνες, βρέθηκε από το 1942 έξω από το Εθνικό Θέατρο. Βρέθηκε κι αυτός άνεργος και κατατρεγμένος. Μετά το Δεκέμβρη άρχισε ο συστηματικός παραμερισμός του καλλιτέχνη και η προσχεδιασμένη συντριβή του από τους πολιτικούς αντιπάλους, Γερμανούς και Έλληνες.
Το 1950 τον ξαναπαίρνουν στο Εθνικό. Του δίνουν να παίζει κάποια ρολάκια, σαν από ελεημοσύνη για να παίρνει το μισθό. Η πίκρα του είχε ξεχειλίσει. Η ευαισθησία του είχε πληγωθεί βαθιά κείνες τις μαύρες μέρες. Δεν μπορούσε ν’ αντέξει. Το μυαλό και η τρυφερή καρδιά του βασανίζονταν. Αποζητούσε το θάνατο. Σαν το βασιλιά Λιρ ένιωθε κι αυτός πως είχε προδοθεί. Κάθε μέρα έλεγε και ξανάλεγε στους συναδέλφους του πίσω από την αυλαία του Εθνικού, όταν τέλειωνε το ρολάκι του (και σ’ αυτά τα τελευταία ρολάκια έκανε δημιουργίες αξέχαστες): «Αχ, φίλοι μου, όπως βλέπετε, δεν πέθανα ούτε σήμερα. Σπουδαίο πράγμα ο ηθοποιός να πεθαίνει στη σκηνή σαν έρθει η ώρα του».
Και πραγματικά δεν άργησε να έρθει εκείνη η ώρα. Κάποια μέρα του Ιούνη του 1951 έσβησε, αθόρυβα, ταπεινά, τίμια.

ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ «ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΑΡΑΧΟΥ 20^ΟΥ ΑΙΩΝΑ»
Εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ

Ο Αιμίλιος Βεάκης εμφανίστηκε σε πολύ λίγες ταινίες. Μία από αυτές ήταν η «Φωνή της Καρδιάς» (1943). Απόσπασμα αυτής της ταινίας μπορείτε να δείτε παρακάτω. Πάντως στις κινηματογραφικές του εμφανίσεις ο Βεάκης δεν μπόρεσε να αναδείξει παρά ένα μικρό ποσοστό από το τεράστιο ταλέντο του.