φιλιά

Με ένα φιλί ασχοληθήκαμε τις 2 προηγούμενες εβδομάδες, με πολλά φιλιά θα ασχοληθούμε σήμερα.

Αυτό το φιλί τραβήχτηκε από τον Alfred Eisenstaedt στη Νέα Υόρκη τον Αύγουστο του 1945 κατά τη διάρκεια των πανηγυρισμών για τη λήξη του Β’  παγκοσμίου πολέμου. Την ώρα που όλος ο κόσμος πανηγύριζε -εκτός βέβαια από την Ελλάδα που ετοιμαζόταν για εμφύλιο πόλεμο- το παθιασμένο φιλί του ναύτη με τη νοσοκόμα έγινε σύμβολο για τη νέα εποχή που μόλις ξεκινούσε.
(Ένα άγνωστο παραλειπόμενο της φωτογραφίας: Όπως αναφέρεται στο http://www.worldsfamousphotos.com/2007/03/22/v-j-day-times-square-1945/ ο ναύτης της φωτογραφίας φιλούσε όποιο κορίτσι έβρισκε μπροστά του, και γι’ αυτό το φιλί η νοσοκόμα μετά τον χαστούκισε!)

Ένα ακόμα φιλί. Η φωτογραφία είναι του Robert Doisneau και θεωρείται από τα πιο διάσημα φιλιά στην ιστορία της φωτογραφίας. Προσέξτε τον πεζό που ακολουθεί καθώς και τη γυναίκα που μόλις διακρίνεται στα αριστερά του νεαρού. Τι ατυχία να απεικονίζεσαι στο πιο διάσημο φιλί της ιστορίας και να μη φιλάς εσύ!!
(Περισσότερες φωτογραφίες του Robert Doisneau στο: http://www.arts-wallpapers.com/photos/robert_doisneau/)

Στο παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου του 1998 ο Λοράν Μπλαν έδινε για γούρι ένα φιλί στο ξυρισμένο κεφάλι του συμπαίκτη του Μπαρτέζ πριν από κάθε παιχνίδι. Τελικά η Γαλλία κατέκτησε εκείνο το κύπελλο! Το γούρι έπιασε.

Ελπίδα, αγάπη, γούρι, πολλά μπορεί να συμβολίζει ένα φιλί, ενίοτε όμως μπορεί να έχει και θεραπευτικές ιδιότητες! Προσέξτε το φιλί που δίνει η Τζέιμι Λι Κέρτις στην ταινία «Ένα ψάρι που το έλεγαν Γουάντα»:

Η σκηνή είναι από το http://www.youtube.com/watch?v=UB3N_nmeB9k&feature=related

Τώρα αυτό το φιλί τι μπορεί να συμβολίζει; Είναι το φιλί που αντάλλαξαν το 1979 οι τότε ηγέτες της ΕΣΣΔ Λεονίντ Μπρέζνιεφ και της Ανατολικής Γερμανίας Έρικ Χόνεκερ. Για την ιστορία ο Μπρέζνιεφ πέθανε το 1982 πριν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Χόνεκερ όμως πρόλαβε να δει με τα μάτια του, πριν πεθάνει, την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου. Αν κρίνουμε πάντως από τις πρόσφατες δηλώσεις της χήρας του -που χαρακτήρισε «ηλίθιους» τους 136 ανθρώπους που σκοτώθηκαν προσπαθώντας να σκαρφαλώσουν το τείχος- δεν πρέπει να είδε με καλό μάτι αυτή την κατάρρευση.

Προσοχή: αυτό το φιλί δε δόθηκε ποτέ. Είναι προϊόν φωτομοντάζ και αποτέλεσε -πριν απαγορευτεί- μέρος της τελευταίας διαφημιστικής εκστρατείας -ποιας άλλης;- της Benneton. Απεικονίζει τον Πάπα Βενέδικτο 16ο να φιλάει τον Ιμάμη του Καϊρου. Προφανής ο συμβολισμός που εξόργισε όμως το Βατικανό το οποίο ζήτησε να αποσυρθεί η φωτογραφία.

Αυτή η φωτογραφία πάντως δεν είναι φωτομοντάζ! Είναι πραγματικό φιλί που δόθηκε όχι στην πλατεία Συντάγματος, αλλά στο Βανκούβερ κατά τη διάρκεια διαδήλωσης. Το πώς έγινε και βρέθηκαν οι δύο διαδηλωτές ξαπλωμένοι στο δρόμο μπορείτε να το παρακολουθήσετε στο http://www.youtube.com/watch?v=30t3vhxSj9o.

Γκούσταφ Κλιμτ “Το Φιλί”, 1907-08
από το http://www.artchive.com/artchive/K/klimt/kiss.jpg.html

Νικηφόρος Λύτρας «Το φίλημα»
από την Εθνική Πινακοθήκη 

Ροντέν «Το φιλί»
από το http://en.wikipedia.org/wiki/The_Kiss_(Rodin_sculpture)

«Κάθε φιλί που δίνεται, μα κάθε ανεξαιρέτως
ένα τοις εκατό αποτελείται
από αιωνιότητα
κι όλο το άλλο από τον κίνδυνο
να είναι το τελευταίο.»

Αλλά και το τελευταίο
ακόμα πιο φιλί θα λέγεται

όσο καιρό τουλάχιστον
θα το τραβολογάνε
η μνήμη από τη μία μεριά
η λήθη από την άλλη
η καθεμιά δικό της θεωρώντας το

ώσπου ο δίκαιος Σολομών
για να φανεί ποιανής δικό της είναι
στη μέση θα απειλήσει να το κόψει
μισό να πάρει η μια μισό η άλλη

κι όποια από τις δύο κάθε φορά
-ποτέ δεν είναι η ίδια-
ουρλιάξει μη.

Κάθε φιλί
αποτελείται εξολοκλήρου από τον κίνδυνο
να είναι το τελευταίο.

Διαρκές είναι μόνο
εκείνο το φιλί που ουδέποτε εδόθη.
Σοφές, ειρηνικά το νέμονται
η αναμονή και η παραίτηση

άνθη αντίπαλα οι δυο τους
σε κοινό συμβιβασμένο ανθοδοχείο
κενοτάφιο στολίζουν.

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ «ΕΠΙΤΥΜΒΙΟ»
από τη συλλογή «ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΣ»
http://www.topapi.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=923&Itemid=254

Υποσχεθήκαμε πολλά φιλιά και το εννοούμε. Μόνο στο παρακάτω βίντεο υπάρχουν σχεδόν 40, όλα κομμένα από τη λογοκρισία του παπά του χωριού στην ταινία «Σινεμά ο Παράδεισος». Ο Αλφρέντο, ο κινηματογραφιστής, δεν τα πετούσε, τα μάζευε για να φτιάξει μια ολόκληρη ταινία. Η μουσική είναι του Ένιο Μορικόνε.

από το http://www.youtube.com/watch?v=VisrqQe-Gdc

Το φιλί που αντάλλαξαν ο Μπαρτ Λάνκαστερ και η Ντέμπορα Κερ στην ταινία «Από εδώ στην αιωνιότητα» δημιούργησε αίσθηση στην εποχή του και (έστω και αν βλέποντάς το σήμερα φαίνεται υπερβολικά αθώο: http://www.youtube.com/watch?v=1W6AGM-LxGY) θεωρείται ακόμη κλασικό.

Ιούδας (επίλογος)

Έφτασαν στο τέλος τους οι αναρτήσεις μας για τον Ιούδα. Καλύψαμε πολλές πτυχές του θέματος, αφήσαμε ωστόσο αρκετές έξω. Γι’ αυτό θα παρουσιάσουμε σήμερα κάποιους ενδιαφέροντες συνδέσμους για όποιον ενδιαφέρεται να συνεχίσει τη μελέτη.

Ο απαγχονισμός του Ιούδα στη βυζαντινή τέχνη και στη μεταβυζαντινή ζωγραφική.

Τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας και το Ευαγγέλιο του Ιούδα.

Για το Ευαγγέλιο του Ιούδα

Για το Ευαγγέλιο του Ιούδα (2)

Για το Ευαγγέλιο του Ιούδα (3)

Ευαγγέλιο του Ιούδα (βιβλίο ολόκληρο)

Κάθε χρόνο ο Ιούδας παραδίδεται στις φλόγες (έθιμα για το κάψιμο του Ιούδα)

Ιούδας ο Ισκαριώτης (έθιμα και παραδόσεις)

Η Θυσία του Ιούδα (μια διαφορετική άποψη)

Υπόθεση Πατσίφικο: διπλωματική κρίση μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας (1849-50) που ξεκίνησε από την απαγόρευση του έθιμου του καψίματος του Ιούδα!

Ως επίλογο θα παρουσιάσουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Βίλχελμ Ράιχ «Η Δολοφονία του Χριστού», εκδόσεις ΠΥΛΗ. Το απόσπασμα αποτελεί μέρος του κεφαλαίου: «Ιούδας ο Ισκαριώτης».

Μπρος, Δάσκαλε! Γίνε διάσημος, γίνε στο άψε σβήσε ο Βασιλιάς των Ιουδαίων για να ζεστάνεις τον αποξεραμένο σκελετό μου, για να με γεμίσεις με περηφάνεια και ας γίνει αυτό έστω και για μια ώρα. Κάνε στη θέα του θριάμβου σου, να χτυπήσει από χαρά η σκληρυμένη καρδιά μου. Γιατί μιλάς ασταμάτητα για πράγματα που δεν θα μπορέσω ποτέ να καταλάβω, να ζήσω, να νιώσω ή απλώς να ελπίσω ότι θα τα αγγίξω; Γιατί δεν κατορθώνεις πράγματα που να μπορώ να τα καταλάβω, όπως η ανταρσία των καταπιεσμένων με σκοπό τη γρήγορη νίκη του Ουρανού πάνω στη γη; Γιατί θάπρεπε να πάω να αναζητήσω την ψυχή μου, να μετανιώσω, να αλλάξω ζωή, να κοπιάζω αναμασώντας θλιβερές πράξεις, να υποβληθώ στη μεταμόρφωση του Εγώ μου;

Δεν θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε τα πάντα με πολύ πιο εύκολες μεθόδους περισσότερο του γούστου μου, με φανφάρες και τρομπέτες; Αν είσαι ο Γιος του Θεού, γιατί δεν συντρίβεις τον εχθρό που προσβάλλει την εθνική μου τιμή; Γιατί δεν κάνεις την καρδιά μου να σπαρταρήσει από ευχαρίστηση στη θέα καμιάς χιλιάδας στρατιωτών του αυτοκράτορα που να καταρρέουν κάτω από το χτύπημα της οπλισμένης μ’ ένα αστραφτερό σπαθί φούχτας σου; Ο Παράδεισος για πάντα έκλεισε για μένα· διασχίζω τη ζωή σαν περιπλανώμενος ταξιδιώτης, χωρίς σκοπό, χωρίς χρησιμότητα, χωρίς αγάπη: το ξίφος, η φωτιά κι ο θάνατος είναι η μόνη μου παρηγοριά. Ο Θεός μου είναι ένας Θεός εκδίκησης κι οργής. Αν είσαι Γιος του Θεού, γιατί δεν ενεργείς σαν Υιός του δικού μου Θεού; Ο δικός σου Θεός είναι παράξενος και πέρα απ’ τη δική μου ακτίνα. Η αγάπη δεν είναι του κόσμου αυτού και δεν θα είναι ποτέ. Αν θέλεις να εγκαθιδρύσεις την αγάπη, θα πρέπει να υποχρεώσεις τον άνθρωπο να αγαπάει, αν τελικά πρέπει να υπάρχει αγάπη. Δεν μπορώ να υποφέρω τη δική σου αγάπη. Δεν μπορώ πια να υποφέρω την αγνή ακτίνα ουράνιου φωτός. Οφείλω να σε σκοτώσω, είμαι υποχρεωμένος να το κάνω, γιατί σ’ αγαπώ, γιατί σ’ έχω ανάγκη, γιατί δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα. Κι επειδή εγώ πρέπει να ζήσω, οφείλεις εσύ να πεθάνεις.

Δεν πρέπει να περάσω στο στρατόπεδο του εχθρού, αλλά θα το κάνω. Για όνομα του Θεού, δεν πρέπει να προδώσω τον Κύριό μου, αλλά θα τον προδώσω. Δεν μπορώ να απαρνηθώ την ερεθιστική αίσθηση του υπέρτατου μίσους, το γαργάλημα των τύψεων, την εντύπωση ότι είμαι ένας βρωμερός αδιάκριτος. Γι’ αυτό οφείλω να προδώσω. Ο Χριστός θα πρέπει να αποδείξει και θα αποδείξει ότι είναι ο Υιός του Θεού. Θα σωθεί μόνος του. Στην έσχατη περίπτωση θα εκτελέσει ένα μεγάλο θαύμα που θα μου δώσει την πίστη που τόσο πολύ έχω ανάγκη.

Στην πραγματικότητα, δεν θα του κάνω κανένα κακό. Θα τον πιέσω απλώς να αποκαλυφθεί σαν Υιός του Θεού. Δεν είναι ο πολυαγαπημένος μου Δάσκαλος; Έχω εμπιστοσύνη στη δύναμή του, στη θεία του δύναμη. Δεν θα του κάνω κανένα κακό. Κι εν πάση περιπτώσει, δεν είναι τέτοια η πρόθεσή μου. Αλλά πρέπει να τον υποβάλω σε δοκιμασία. Είναι υπερβολικά ταπεινός. Δεν είναι τέτοιος που θάθελα να είναι, τέτοιος που οφείλει να είναι. Κρύβει τη δύναμή του. Θα πρέπει να την επιδείξει μέρα – μεσημέρι· έτσι, θα μπορέσω να εξαγορασθώ, να απαλλαγώ απ’ την αιώνια αθλιότητά μου.

ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΪΧ «Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΥΛΗ

το χρέος το πιο εύκολο

Στον Τελευταίο Πειρασμό ο Ιούδας είναι σιδεράς. Φτιάχνει τσάπες, δρεπάνια, στεφάνια για κρασοβάρελα, πεταλώνει άλογα μα αυτή είναι μόνο η φανερή του ασχολία. Στα κρυφά είναι Ζηλωτής, δηλαδή επαναστάτης Εβραίος που αγωνίζεται εναντίον των Ρωμαίων.
Τίποτε το περίεργο ως εδώ, το περίεργο είναι αλλού, στο επάγγελμα του Ιησού που είναι μαραγκός. Σας μπέρδεψα; Μη βιάζεστε. Ο Ιησούς του Καζαντζάκη δεν είναι απλός μαραγκός, είναι μαραγκός που κατασκευάζει σταυρούς για τις σταυρικές εκτελέσεις των Ρωμαίων! Να γιατί οι Ζηλωτές αναθέτουν στον Ιούδα να δολοφονήσει τον Ιησού στην έρημο -σε ένα μοναστήρι- όπου πάει ο Ιησούς για να προσευχηθεί. Η σκηνή της απόπειρας δολοφονίας είναι από τις πιο συγκλονιστικές του βιβλίου.

– Ορκίστηκα στους αδελφούς μου τους Ζηλωτές, ορκίστηκα στη μάνα του σταυρωμένου να σε σκοτώσω. Καλώς ήρθες, σταυρωτή· σούριξα κι ήρθες.
Πετάχτηκε απάνω, έβαλε το μάνταλο της πόρτας, γύρισε και κουλουριάστηκε πάλι στη γωνιά, με το πρόσωπο γυρισμένο κατά τον Ιησού.
– Άκουσες τι είπα; Μην αρχίσεις τα κλάματα· ετοιμάσου.
– Είμαι έτοιμος.
– Μη βάλεις τις φωνές· γρήγορα! όσο ‘ναι ακόμα νύχτα να φύγω.
– Καλώς σε βρήκα, Ιούδα, αδερφέ μου· είμαι έτοιμος. Δε σούριξες εσύ, σούριξε ο Θεός κι ήρθα· όλα καλά τα βόλεψε η χάρη του, ήρθες την ώρα που έπρεπε, Ιούδα αδερφέ μου· απόψε η καρδιά μου καθάρισε, αλάφρωσε, μπορώ να παρουσιαστώ στο Θεό. Κουράστηκα να ζω και να παλεύω μαζί του. Απλώνω το λαιμό, Ιούδα, είμαι έτοιμος.
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

Ο Ιούδας έμεινε έκπληκτος. Δε ήθελε να σκοτώσει κάποιον που δεν αντιστέκεται. «Ήθελε αυτός αντίσταση, να πιαστούν κορμί με κορμί, να ζεσταθούν  τα αίματά τους και να ‘ρθει, όπως ταιριάζει στους άντρες, ολοστερνή δίκαιη αμοιβή της πάλης, ο σκοτωμός». Έτσι μπήκαν μέσα του οι πρώτοι σπόροι της αμφιβολίας. 

 «Αν δε σε σκοτώσω, είπε τέλος, τι έχεις σκοπό να κάμεις;»
«Δεν ξέρω. Ό,τι αποφασίσει ο Θεός. Λέω να σηκωθώ και να μιλήσω στους ανθρώπους».
«Τι θα τους πεις;»
«Πώς θες να ξέρω, Ιούδα, αδερφέ μου; Εγώ θ’ ανοίξω το στόμα μου κι ο Θεός θα μιλήσει».
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

Από τότε ο Ιησούς παρατάει το παλιό του επάγγελμα και αρχίζει τα κηρύγματα. Ο Ιούδας τον ακολουθεί γιατί έχει την υποψία ότι μπορεί να είναι ο Μεσίας, που θα  ξεσηκώσει τις καρδιές του Εβραίων.
Όταν ο Ιησούς -προσπαθώντας να σώσει τη Μαγδαληνή- έρχεται αντιμέτωπος με τον Βαραβά, ο Ιούδας θα αρπάξει από το μπράτσο το Βαραβά, τη στιγμή ακριβώς που ετοιμαζόταν «να χυθεί στο γιο της Μαρίας». Δεύτερη σωτήρια επέμβαση του Ιούδα. Θα γίνει μάλιστα και μαθητής του, ο τρίτος μετά τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη. Χωρίς όμως να ξεχνάει την αποστολή του:

– Γιατί το μετάνιωσες, Ιούδα, αδερφέ μου; Εγώ ήμουν έτοιμος.
– Περίμενα.
– Περίμενες τι;
– Να δω αν είσαι Αυτός που περιμένει ο Ισραήλ.
Ο Ιησούς ανατρίχιασε· ακούμπησε στον κορμό της ελιάς, έτρεμε όλος.
– Δε θέλω να βιαστώ και να σκοτώσω το Λυτρωτή, δε θέλω! ξεφώνισε ο Ιούδας, και σφούγγιξε το κούτελό του, που άξαφνα γέμισε ιδρώτα· κατάλαβες; Δε θέλω! φώναξε σα να τον έπνιγαν.
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

Ο Χάρβεϊ Καϊτέλ έπαιξε το ρόλο του Ιούδα στην ταινία του Μάρτιν Σκορτσέζε «Τελευταίος Πειρασμός»
(η φωτογραφία είναι από το http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=109935)

Στην Βάπτιση του Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό, ο Ιούδας είναι ο μόνος μαθητής που ακολουθεί τον Ιησού μέχρι τον Βαπτιστή. Μάλιστα τον σπρώχνει κιόλας να εμφανιστεί μπροστά του γιατί για μια στιγμή ο Ιησούς είχε μείνει πίσω από κάτι καλάμια. Εκεί θα αντικρίσει το θαύμα: Τη στιγμή της Βάπτισης το ρεύμα του Ιορδάνη στέκεται ακίνητο, κοπάδια πολύχρωμα ψάρια περικυκλώνουν τον Ιησού κι ένα άσπρο φτερωτό πουλί κάθεται πάνω στο κεφάλι του.
Μετά τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Βαπτιστή, οι μαθητές έχουν χάσει το θάρρος τους. Ο Ιησούς βρίσκεται στην έρημο κι αναρωτιούνται αν πρέπει να τον περιμένουν όπως τους έχει παραγγείλει ή αν πρέπει να επιστρέψουν στην ασφάλεια της Γαλιλαίας, όπως επιμένει ο Πέτρος. Κάποια στιγμή ο Ιωάννης τους λέει: «Κι αν ο Ιησούς είναι ο Μεσίας;» Όλοι βρίσκουν αμέσως το χαμένο τους θάρρος.

Μεσίας! Πάει να πει: σπαθί του Δαβίδ, παντοκρατορία του Ισραήλ, πόλεμος! Κι αυτοί, οι Μαθητές, οι πρώτοι που τον ακολούθησαν, αρχόντοι μεγάλοι, τετράρχες και πατριάρχες γύρα από το θρόνο του! Πώς έχει ο Θεός στον ουρανό ολόγυρά του τους αγγέλους κι αρχαγγέλους: Όμοια κι αυτοί εθνάρχες και πατριάρχες απάνω στη γης! Τα μάτια τους έλαμψαν.
– Παίρνω πίσω το λόγο μου, παιδιά, έκαμε ο Πέτρος και κατακοκκίνησε· δε θα τον παρατήσω εγώ ποτέ μου!
– Μήτε εγώ! Μήτε εγώ! Μήτε εγώ!
Έφτυσε ο Ιούδας με θυμό, χτύπησε τη γροθιά του στον παραστάτη της πόρτας.
– Μωρέ παληκαράδες, τους φώναξε· όσο τον θαρούσατε ανήμπορο, όπου φύγει φύγει· και τώρα που μυριστήκατε μεγαλεία: δε θα τον παρατήσω εγώ ποτέ μου! Μωρέ όλοι θα τον παρατήσετε σύξυλο, μια μέρα, και να μου το θυμηθείτε, κι εγώ μονάχα, εγώ, δε θα τον προδώσω· Σίμωνα Κυρηναίε, μάρτυρας!
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

Όταν ο Ιησούς επιστρέφει από την έρημο πιο άγριος και αποφασισμένος να επιτελέσει το έργο του, ο Ιούδας χαίρεται γιατί «του αρέσει το πρόσωπο κι η αγριάδα κι η φωνή του δασκάλου».

Δε γίνεται, μια από τις νύχτες ετούτες, προτού φτάσουμε στη λίμνη, θ’ ανοίξει το στόμα του, να μιλήσει· να μας πει το μυστικό, τι έκαμε στην έρημο κι αν είδε το Θεό του Ισραήλ και τι κουβέντιασαν οι δυο τους – και τότε θα κρίνω.

Όσο πλησιάζει το τέλος τόσο η σχέση Ιησού – Ιούδα γίνεται πιο στενή. Μόνο σ’ αυτόν ο Ιησούς εμπιστεύεται το μυστικό του. Γιατί πιστεύει πως είναι ο πιο δυνατός από τους μαθητές του. Πιστεύει πως μόνο αυτός μπορεί να αντέξει την αλήθεια. Του λέει λοιπόν πως πρόκειται να θυσιαστεί «δίχως αντίσταση, σαν αρνί που το πάνε στο μακελιό και το σφάζουν». Ο Ιούδας μπερδεύεται. «Δεν είσαι το λοιπόν ο Μεσίας;» λέει με απορία. «Είμαι», του απαντάει ο Ιησούς. «Για να σωθεί ο κόσμος, πρέπει εγώ, θεληματικά μου, να πεθάνω».
Έτσι μπαίνοντας στα Ιεροσόλυμα, ο Ιησούς τον Ιούδα φωνάζει για βοήθεια.

Σακάτες πολλοί, άρρωστοι, κουρελήδες. Κάπου κάπου γυρνούσε πίσω το κεφάλι του ο Ιησούς και κοίταζε το στρατό του· κι άξαφνα ένιωσε ερημιά μεγάλη. Στράφηκε, φώναξε:
– Ιούδα! μα ο αράβολος μαθητής πήγαινε πίσω, δεν άκουσε.
– Ιούδα! ξαναφώναξε ο Ιησούς απελπισμένος.
– Παρών! απηλογήθηκε ο κοκκινογένης κι αναμέρισε τους Μαθητές να περάσει.
– Τι με θες, ραβή;
– Στάσου δίπλα μου, Ιούδα, κράτα μου συντροφιά.
– Έγνια σου και δε σε αφήνω, ραβή! είπε, άρπαξε από το χέρι του Πέτρου το σκοινί κι οδηγούσε.
– Μη με αφήνεις ολομόναχο, Ιούδα αδερφέ μου, είπε πάλι ο Ιησούς.
– Γιατί να σε αφήσω, ραβή; Δε μείναμε σύμφωνοι;
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

Η απόφαση για προδοσία παίρνεται από κοινού μεταξύ Ιησού και Ιούδα:

– Ιούδα, αδερφέ μου, ήρθε η ώρα· είσαι έτοιμος;
– Ακόμα μια φορά, ραβή· γιατί να διαλέξεις εμένα;
– Είσαι ο πιο δυνατός, το ξέρεις· οι άλλοι δεν αντέχουν· πήγες, μίλησες του αρχιερέα Καϊάφα;
– Μίλησα· θέλει, λέει να ξέρει πότε και πού;
– Τη νύχτα του Πάσχα, να του πεις, μετά το πασχαλιάτικο δείπνο, στη Γεθσημανή· κάνε κουράγιο, Ιούδα αδερφέ μου· κάνω κι εγώ.
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

Ο Καζαντζάκης όμως βάζει τον Ιούδα να προβληματίζεται, να έχει αμφιβολίες. «Κι άλλη φορά σε ρώτησα, ραβή, δεν υπάρχει άλλος δρόμος;» ρωτάει με απόγνωση τον Ιησού. «Όχι, Ιούδα, αδερφέ μου, άλλος δρόμος δεν υπάρχει» απαντάει ο Ιησούς. Ο Ιούδας όμως επιμένει:

– Μου το λες για να με παρηγορήσεις, για να με κάμεις να σε προδώσω, δίχως να σπαραχτεί η καρδιά μου· λες πως αντέχω, για να μου δώσεις κουράγιο· όχι, όσο ζυγώνουμε στη φοβερή στιγμή, όχι, δεν αντέχω, ραβή μου!
– Αντέχεις, Ιούδα αδερφέ μου· ο Θεός να σου δώσει τη δύναμη, όση σου λείπει, γιατί πρέπει· πρέπει εγώ να σκοτωθώ και συ να με προδώσεις· εμείς οι δυο πρέπει να σώσουμε τον κόσμο· βοήθα με.
Ο Ιούδας έσκυψε το κεφάλι και σε λίγο:
– Αν ήταν εσύ να πρόδινες το δάσκαλό σου, θα το ‘κανες;
Πολλήν ώρα έμεινε ο Ιησούς συλλογισμένος· τέλος:
– Όχι, είπε, φοβούμαι πως δε θα μπορούσα· γι’ αυτό κι ο Θεός με λυπήθηκε και μου ‘δωκε το χρέος το πιο εύκολο: να σταυρωθώ.
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

ο Ιούδας του ντα Βίντσι

Λεονάρντο ντα Βίντσι: «Μυστικός Δείπνος»
από το http://en.wikipedia.org/wiki/The_Last_Supper_(Leonardo_da_Vinci)

Ο Ιούδας -κακομούτσουνος και μελαμψός- είναι τοποθετημένος σε κεντρικό σημείο του τραπεζιού -τρίτος εκ δεξιών του Χριστού μετά τον Ιωάννη και τον Πέτρο- κι όχι απομονωμένος όπως τον απεικόνιζαν συνήθως μέχρι τότε οι ζωγράφοι. Ωστόσο υπάρχει μια σημαντική λεπτομέρεια. Ο Ιούδας, που κρατάει στο χέρι του τα αργύρια της προδοσίας, βρίσκεται πιο χαμηλά από όλους! Καθόλου τυχαία βέβαια αυτή η επιλογή.

Ο ντα Βίντσι για να απεικονίσει τον Μυστικό Δείπνο, διάλεξε την πιο ενδιαφέρουσα στιγμή. Τη στιγμή που ο Χριστός λέει στους μαθητές του πως ένας τους θα τον προδώσει. Γι’ αυτό οι απόστολοι δείχνουν αναστατωμένοι και κοιτάζουν ο ένας τον άλλον με φανερή έκπληξη. Οι μοναδικοί στον πίνακα που δεν εκπλήσσονται είναι ο Χριστός και ο Ιούδας. Είναι οι μόνοι που γνωρίζουν τον προδότη, οι μόνοι που δεν αμφιβάλλουν. Ο Ιούδας όμως -όσο κι αν δεν το δείχνει- είναι ταραγμένος, αφού ρίχνει την αλατιέρα με το χέρι του.

Ο Μυστικός Δείπνος του Gianpetrino -που υπήρξε μαθητής του Λεονάρντο ντα Βίντσι- θεωρείται πιστό αντίγραφο του πρωτότυπου πίνακα.  Στο αντίγραφο αυτό φαίνονται και κάποιες λεπτομέρειες που έχουν χαθεί, όπως η πεσμένη αλατιέρα ή τα πόδια του Ιησού.
από το http://en.wikipedia.org/wiki/The_Last_Supper_(Leonardo_da_Vinci)

Μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια είναι το δεξί χέρι του Χριστού που δείχνει να κατευθύνεται προς το αριστερό του Ιούδα. Το χέρι του Χριστού ανοίγει να πιάσει το ψωμί, ενώ το χέρι του Ιούδα ανοίγει να το πάρει. Σα να υπάρχει εδώ μια κρυφή συνεννοήση μεταξύ Δασκάλου και μαθητή.

Προσέξτε επίσης την αντίθεση ανάμεσα στα δύο χέρια του Χριστού. Το δεξί που κατευθύνεται προς τον Ιούδα είναι άγριο, ανοικτό σαν αράχνη, το αριστερό που δείχνει προς τον ουρανό είναι γαλήνιο, έτοιμο για τη θυσία, έτοιμο να δεχτεί τα καρφιά.

Πηγές:

MARCEL BRION “LEONARDO DA VINCI – μεγαλοφυΐα και πεπρωμένο”
Εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ

http://turigr.blogspot.com/2009/04/blog-post_15.html

http://en.wikipedia.org/wiki/The_Last_Supper_(Leonardo_da_Vinci)

http://www.jaydax.co.uk/lastsupper/lastsupper.htm

Υπάρχει μια ακόμη ιστορία που αφορά τον Ιούδα του ντα Βίντσι. Μια ιστορία που κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι αληθινή, αλλά είναι τόσο ωραία που αξίζει να την αναφέρουμε.
Ο ντα Βίντσι, ζωγραφίζοντας τον Μυστικό Δείπνο, επέλεξε τάχα για μοντέλο του Χριστού ένα νεαρό Ιταλό, τον Πιέτρο Μπαντινέλι, που όχι μόνο είχε ωραία χαρακτηριστικά αλλά ζούσε και ενάρετη ζωή. Για το πρόσωπο του Ιούδα όμως δεν μπορούσε να βρει κατάλληλο μοντέλο. Έτσι ο πίνακας παρέμενε ανολοκλήρωτος. Πέρασαν χρόνια και ο ντα Βίντσι βρήκε ένα ζητιάνο στους δρόμους που διέθετε το σκληρό και αμαρτωλό πρόσωπο που έψαχνε τόσο καιρό. Όταν τον ζωγράφισε και τέλειωσε επιτέλους τον πίνακα, του ζήτησε το όνομά του και ο ζητιάνος του απάντησε: «Είμαι ο Πιέτρο Μπαντινέλι, που κάποτε με χρησιμοποιήσατε για να ζωγραφίσετε το πρόσωπο του Χριστού!»
Η ιστορία, αν και πολύ διαδεδομένη στο αγγλόφωνο διαδίκτυο, είναι απλώς ένας γοητευτικός μύθος. Στο http://answers.google.com/answers/threadview?id=420053 μπορείτε να διαβάσετε περισσότερες λεπτομέρειες.

κοστίζει έναν ολάκερο θεό

Το blog θα γιορτάσει την Ανάσταση του Κυρίου με ένα παιδικό ποίημα του Δημήτρη Μανθόπουλου:

Το πιο ακριβό φιλί

Καθήσαν οι σοφοί κι αφού ζυγιάσαν
κάθε φιλί, το πόσο αξίζει λογαριάσαν.
Κι ήβραν: Της μάνας, έναν κόσμο μαγικό.
Της γης τα πλούτη το φιλί το αδερφικό.
Του ζευγαριού, τον ήλιο με τ’ αστέρια.
Του φίλου, την Παράδεισον ακέρια.
Όμως, απ’ όλα τα φιλιά, το πιο πολύ,
βρήκαν βαρύ να ‘ναι του Ιούδα το φιλί.
Κι είπαν: «Αυτό ‘ναι το φιλί το πιο ακριβό,
αφού κοστίζει έναν ολάκερο θεό».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ “ΜΕ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ ΤΑ ΦΤΕΡΑ”
Εκδόσεις ΔΙΑΠΛΑΣΗ

δεν τολμήσανε να με προδώσουν

Η μητέρα του Ιούδα

Παιδί μου
ότι μάλλον Τον πρόδωσες
αντάρτη ενός Μεσσία που περιμέναμε
το ξέρω.
Όσο για το ευτελές ποσό που επέστρεψες
και για το δέντρο που εμπιστεύτηκες
είναι τα πιο πιστά δηνάρια μετανοίας.

Στον άθλιο τόπο τώρα εδώ
ήρθα για να μυρώσω το νεκρό σου σώμα.
Σαν μάνα
εγώ σ’ έχω ήδη συγχωρέσει.
Όμως σπαράζω γιατί αν όλοι
οι πεθαμένοι αυτού του κόσμου
κάποτε συγχωρεθούν
εσύ θα μείνεις έξω απ’ το έλεός Του.
Μόνο μια ελπίδα, γιε μου, με ζεσταίνει:
είναι η συγχώρεση από μάνα
από την Παναγιά

και Της φιλώ το χέρι.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ (1955-2011)
από τη συλλογή ποιημάτων: «Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΟΝΟΣ»
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

Το μυστικό του Δείπνου

Αφού το Πάσχα τέλειωσε
ύστερα από μια τέτοιαν εβδομάδα
κάθισαν όλοι οι μαθητές
γύρω απ’ τον Κύριο
να ξεκουραστούν και να ξαναδειπνήσουν.
Κανείς δεν είχε διάθεση
για φαγητό και για κουβέντες
τα σκέπαζε όλα μια σεπτή κατήφεια
ανάμεσα σε απορία και τύψη.
Και είπεν ο Κύριος:
«Παιδιά μου
το ξέρω πια πως όλοι σας
απόστολοι κι απλοί πιστοί
μ’ έχετε κάποτε προδώσει.

Εκτός απ’ όσους
μετέτρεψαν σε ομηρία την πίστη
διεκδίκησαν εκ του ασφαλούς τη βασιλεία
φοβήθηκαν και δεν εμπιστευθήκαν το έλεος
και βίαια ταπείνωσαν εαυτούς για να υψωθούνε.

Ενάρετοι κι αμαρτωλοί λοιπόν, παιδιά μου
όλοι μια μέρα θα συγχωρεθούν
εκτός απ’ τους δειλούς εκείνους
που δεν τολμήσανε να με προδώσουν.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ
από τη συλλογή «ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΟΝΟΣ»
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

ένα φιλί και μία συγχώρεση

Σε ένα εξαιρετικό ποίημα του Γιάννη Βαρβέρη η μητέρα του Ιούδα εκφράζει ένα πικρό παράπονο και μια κρυφή ελπίδα για τον γιο της:

Όμως σπαράζω γιατί αν όλοι
οι πεθαμένοι αυτού του κόσμου
κάποτε συγχωρεθούν
εσύ θα μείνεις έξω απ’ το έλεός Του.
Μόνο μια ελπίδα, γιε μου, με ζεσταίνει:
είναι η συγχώρεση από μάνα
από την Παναγιά

Η συγχώρεση του Ιούδα είναι το σημερινό μας θέμα. Αν δηλαδή ο Ιούδας ζήτησε συγχώρεση, για ποιο λόγο δεν την πήρε και βέβαια αν μετάνιωσε πραγματικά.
Δύσκολα θέματα που σηκώνουν μεγάλη συζήτηση. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο Ιούδας το πλήρωσε ακριβά το φιλί που έδωσε. Δικαίως; Να το δούμε. Εδώ που τα λέμε δεν ήταν ένα απλό φιλί! Πήρε τόσες προεκτάσεις, γνώρισε ένα σωρό εκδοχές, δημιούργησε αμέτρητες αντικρουόμενες απόψεις… Μπορεί να μοιάζει απλή η ιστορία του αλλά μόνο απλή δεν είναι. Φαίνεται πως είχε δίκιο ο Ζήσιμος Λορεντζάτος όταν έγραφε στο Collectanea πως «ο Ιούδας άνοιξε στο φίλημα νέους ορίζοντες, άγνωστους πριν».
Και οι Ευαγγελιστές λίγο μπερδεύτηκαν με αυτή την ιστορία. Έκλεβε ο Ιούδας χρήματα από το ταμείο των μαθητών ή δεν έκλεβε; Πρόδωσε για τα 30 αργύρια ή πρόδωσε λόγω της επίδρασης του σατανά; Κρεμάστηκε ή του χύθηκαν έξω τα σπλάγχνα;
Πάντως τα γεγονότα δείχνουν πως ο Ιούδας μετάνιωσε για ό,τι έκανε. Αμέσως μετά την καταδίκη του Ιησού, πήγε στους αρχιερείς (Ματθαίος 27, 4) και τους είπε: «Παρέδωσα έναν αθώο». Προσοχή: ο Ιούδας είπε πως παρέδωσε έναν αθώο, όχι τον Υιό του Θεού, όχι τον Μεσία. Απλώς έναν άθωο. Δηλαδή έναν άνθρωπο! Να μια σημαντική λεπτομέρεια. Ο Ιούδας μετάνιωσε μεν, αλλά δεν πείστηκε ποτέ για τη θεϊκή καταγωγή του Ιησού.
Ύστερα πέταξε τα 30 αργύρια στα μούτρα των αρχιερέων -μέσα στο ναό!- και πήγε και κρεμάστηκε (Ματθαίος 27, 5). Έτσι απλά. Καμία άλλη πληροφορία για το θάνατό του δε μας δίνει ο Ματθαίος, ο μόνος από τους Ευαγγελιστές που γράφει για το τέλος του Ιούδα. Μόνο στο επόμενο κεφάλαιο γράφει πως οι αρχιερείς δε θέλησαν να βάλουν τα χρήματα στο ταμείο και αγόρασαν με αυτά τον «αγρόν του κεραμέως» για να ενταφιάζονται εκεί οι ξένοι.
Αντίθετα στις Πράξεις των Αποστόλων (1, 18-20) αναφέρεται πως ο Ιούδας δεν επέστρεψε τελικά τα χρήματα αλλά τα χρησιμοποίησε για να αγοράσει ο ίδιος ένα κτήμα στο οποίο κάποια στιγμή -άγνωστο πώς- χτύπησε άσχημα και του βγήκαν έξω τα εντόσθια. Είναι οι δύο μοναδικές πληροφορίες που έχουμε για το τέλος του Ιούδα. Οι άλλοι Ευαγγελιστές δεν αναφέρουν τίποτε. Και βέβαια δε δίνουν καμία απάντηση στα τρία ερωτήματα που δημιουργούνται:
1) Τελικά μετάνιωσε ο Ιούδας; Μάλλον ναι. Αφού έφτασε στην αυτοκτονία.
2) Του δόθηκε συγχώρεση; Όχι.
3) Μήπως την άξιζε τη συγχώρεση; Εδώ ο καθένας μπορεί να εκφράσει την προσωπική του άποψη.
Προσπαθώντας να δώσουμε απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα ας κάνουμε μια μικρή περιήγηση στο διαδίκτυο διαβάζοντας απόψεις ανθρώπων με σαφώς περισσότερες θεολογικές γνώσεις από εμάς (πλαισιωμένα βέβαια από δικά μας σχόλια):

Ο Ιούδας μεταμελήθηκε μεν για ό,τι έκανε αλλά δεν μετανόησε ειλικρινά, φτάνοντας και στη συγγνώμη. 
Δε φτάνει η μεταμέλεια; Χρειάζεται και η συγγνώμη;

Ο Ιούδας με την αυτοκτονία του διέπραξε και δεύτερη προδοσία, χειρότερη, γιατί πρόδωσε την ψυχή του. Αντί να μετανοήσει, αυτοκαταστράφηκε.
Κατανοητό. Αφού η αυτοκτονία θεωρείται τεράστιο αμάρτημα από τη χριστιανική εκκλησία, άρα ο Ιούδας υπέπεσε σε διπλή προδοσία.

Ο Θεός αγάπησε και αγαπάει ακόμα τον Ιούδα αφού προσπάθησε να τον προειδοποιήσει, όταν είπε ότι θα ήταν καλύτερο για τον προδότη να μην είχε γεννηθεί (Λουκ. 22,22, Ματθ. 26,24)
Ότι αγάπησε τον Ιούδα κι αυτό κατανοητό, ότι τον αγαπάει ακόμα όχι…

Ο Ιούδας αναγνώρισε το λάθος του αλλά δεν έκανε κάτι για να το διορθώσει. Αν μετανοούσε πραγματικά θα πήγαινε να βρει το Χριστό και με δάκρυα θα ζητούσε τη συγχώρεση, όπως έκανε ο Πέτρος. 
Δηλαδή αρκεί η μετάνοια, ανεξαρτήτως αμαρτήματος; Είναι το ίδιο να στείλεις στο σταυρό το Χριστό από το να τον απαρνηθείς τρεις φορές;
Ας δούμε ένα υποθετικό παράδειγμα: έχουμε δυο παιδιά που έκαναν μία αταξία. Το ένα κλαίει και χτυπιέται, ζητάει συγγνώμη και λέει πως δε θα το ξανακάνει, το άλλο κοιτάζει αμίλητο και περιμένει την τιμωρία. Το πρώτο αξίζει τη συγχώρεση ενώ το δεύτερο όχι; Κι όλα αυτά ανεξάρτητα από το παράπτωμα που έκανε το καθένα;

Κι αυτός ο Ιούδας που επρόδωσε τον Κύριο, αν μετανοούσε αληθινά και συντετριμμένος ζητούσε συγχώρησι από τον Εσταυρωμένο, θα είχε συγχωρηθή και αποκατασταθή στο αποστολικό αξίωμα.
Επομένως όσο βαρύ και αν είναι το αμάρτημα, δίνεται συγχώρεση, αρκεί ο αμαρτωλός να τη ζητήσει.

Το ότι αυτοκτόνησε δείχνει ότι ο εγωισμός του τώρα λειτούργησε αυτοκαταστροφικά. Προφανώς έβαλε το χέρι του κι ο διάβολος και τον οδήγησε στην απελπισία.
Μήπως έρχεται πολύ «βολική» η εξήγηση πως ο σατανάς οδήγησε τον Ιούδα στην αυτοκτονία άρα δε δικαιούται συγχώρεσης;

Η εγωιστική αναγνώριση του λάθους μας, χωρίς να συνοδεύεται από συντριβή και εκζήτηση του θείου ελέους, δεν μας σώζει. Αντίθετα μας οδηγεί στην απελπισία και την αιώνια καταδίκη. 
Όμως ο Ιούδας έφτασε στη συντριβή, αυτό που δεν έκανε ήταν να ζητήσει το θείο έλεος, ίσως γιατί αισθανόταν πως δεν το άξιζε, ίσως γιατί δεν πίστευε πως ο Ιησούς ήταν Θεός.

Η συγχώρεση επιτυγχάνεται μόνο με την πίστη, διά της χάριτος και του ελέους του Θεού. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η άφεση αμαρτιών.
Δηλαδή χωρίς πίστη, συγχώρεση δε δίνεται, ακόμα και αν έχεις μετανιώσει πραγματικά για ό,τι έκανες.

Επομένως ο Ιούδας τιμωρήθηκε αιωνίως όχι για το αμάρτημά του, αυτό όσο τρομερό κι αν ήταν θα μπορούσε να του συγχωρεθεί, αλλά γιατί δε ζήτησε ταπεινωμένος συγχώρεση από τον Κύριο.

Στο ποίημα του Βαρβέρη η μητέρα του Ιούδα ζητάει -για τον γιο της- την ελπίδα για συγχώρεση, δεν τολμάει να ζητήσει την ίδια τη συγχώρεση. Το ίδιο και ο Μυριβήλης σε ένα κείμενό του γράφει πως ο Ιούδας «πήγε και κρεμάστηκε χωρίς ελπίδα συγγνώμης».
Μήπως τελικά αυτό που οδήγησε τον Ιούδα στην αυτοκτονία ήταν η απουσία κάθε ελπίδας για συγχώρεση; Και είχε εντέλει δίκιο να μην ελπίζει στη συγχώρεση; Έχω την εντύπωση πως ναι, δυστυχώς είχε δίκιο. Όσο κι αν υποστηρίζουν το αντίθετο πλήρως κατατοπισμένοι ιερείς και θεολόγοι, είναι ουσιαστικά αδύνατο να είχε δοθεί στον Ιούδα η συγχώρεση. Για σκεφτείτε την πρακτική πλευρά του ζητήματος. Ποιος πιστός θα συμμετείχε ψυχή τε και σώματι στα μυστήρια της εκκλησίας γνωρίζοντας πως στη μέλλουσα ζωή, στον παράδεισο, θα βρίσκεται δίπλα στον Ιούδα που έκανε το μεγαλύτερο παράπτωμα όλων των εποχών; Ποια αξιοπιστία θα είχε η Θεία Δικαιοσύνη αν γνώριζαν οι πιστοί πως στον παράδεισο θα βρεθούν δίπλα στους καταπιεστές τους, δίπλα στους αφέντες τους που τους πίνουν το αίμα; Μια τόσο μεγάλη φιλευσπλαγχνία του Θεού, που τον κάνει να δέχεται στον Παράδεισο ακόμα και τον Ιούδα, θα λειτουργούσε αποτρεπτικά και θα απομάκρυνε τον κόσμο από τη χριστιανική πίστη.
Αναγκαίος λοιπόν ήταν ο εξοβελισμός του Ιούδα στην Κόλαση έστω και αν μετάνιωσε πραγματικά. Και στο κάτω κάτω όχι και τόσο άδικος. Η μεταμέλεια δε σημαίνει παραγραφή του αδικήματος, απλώς σημαίνει κάποια μειωμένη ποινή. Για τη Θεία Δικαιοσύνη όμως -καλώς ή κακώς- δεν υπάρχει «μειωμένη ποινή». Ή θα πας στον Παράδεισο ή θα πας στην Κόλαση. Μέσο δεν υπάρχει. Να γιατί ο Ιούδας καταδικάστηκε στο αιώνιο πυρ.