Χριστόφοροι και Μαρίκα Νέζερ

Χριστόφορος Νέζερ (1887-1970)

Σπουδαίος ηθοποιός του ελληνικού θεάτρου, από τους πρώτους που εντάχθηκαν, το 1931, στο νεοσύστατο τότε Εθνικό Θέατρο.
Από το 1957 που ξεκίνησε ο Αλέξης Σολωμός την προσπάθεια για την αναβίωση της Αττικής κωμωδίας, ο Νέζερ κατάφερε να παίξει και στις 11 σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη, τόσο στην Επίδαυρο όσο και στο Φεστιβάλ Αθηνών. Η Ελένη Χαλκούση περιγράφει τις προσπάθειές του.

Περασμένα τα ογδόντα του, με ένα νεφρό επί τριάντα χρόνια, δίχως χοληδόχο κύστη, με κιρσούς στα πόδια, με μια μετακατοχική περιπέτεια ομηρίας που τον τσάκισε, ύστερα από εξήντα χρόνων θεατρική ζωή, εξακολουθούσε να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των πρωταγωνιστών και να ξεσηκώνει τα πλήθη στην Επίδαυρο και στου «Ηρώδου του Αττικού» σε αληθινό παραλήρημα.
Με μπανταρισμένα τα γόνατα και τα σφυρά, διάνυε τροχάδην χιλιόμετρα (πρόβες, παραστάσεις) στην «αρένα» της Επιδαύρου (…), έφευγε από τις γενικές δοκιμές στις τέσσερις το πρωί (τότε δεν είχαμε «συνδικαλιστικά ωράρια»), ξαναρχόταν για πρόβα στο Ηρώδειο αυγουστιάτικα, ντάλα μεσημέρι, τελείωνε την πρόβα του στις επτά το απόγευμα, και στις οκτώμιση είχε πρεμιέρα, σε ρόλους ξεθεωτικούς όπως στη Λυσιστράτη, στις Εκκλησιάζουσες, στις Θεσμοφοριάζουσες, στις Σφήκες, στους Βατράχους, στον Πλούτο.
Κι όταν ο σκηνοθέτης του έλεγε:
-Καθίστε, κύριε Νέζερ, να επαναλάβουμε τη σκηνή χωρίς εσάς…
Θύμωνε, επιστράτευε όλες του τις δυνάμεις κι απαντούσε οργισμένος:
-Εμπρός! Ξαναπάμε!
Και ξανάρχιζε από την αρχή, κάθιδρος και ασθμαίνοντας.

ΕΛΕΝΗ ΧΑΛΚΟΥΣΗ «ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ»
Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ

Όλο τον Χριστόφορο θα βλέπω Φιλάργυρο;

Το καλοκαίρι του 1928 ο θίασος Βεάκη – Νέζερ βρέθηκε στην Αίγυπτο για περιοδεία.
Ενώ έπαιζαν στο Ζαγαζίκ μαθαίνουν πως έχει έρθει στο Κάιρο, επικεφαλής θιάσου, ο Ντενί Ντ’ Ινές, φημισμένος ερμηνευτής του Μολιέρου. Τότε ο Βεάκης αποφασίζει να μη δώσουν παραστάσεις για τρεις μέρες ώστε να πάνε στο Κάιρο να δουν τους Γάλλους που παίζουν Μολιέρο. Φτάνουν οι δυο τους (Βεάκης και Νέζερ) έξω από την Όπερα του Καΐρου, όπου δινόταν η παράσταση, αλλά δεν τους επιτρέπεται η είσοδος γιατί δε φορούσαν «επίσημο ένδυμα».

-Ένδυμα επίσημον! τους λέει ο θυρωρός.
-Σε μας το λες; Ρωτά ο Βεάκης έτοιμος να αρπαχτεί.
-Μάλιστα! είναι υποχρεωτικό. Ή τουλάχιστον, σμόκιν.
-Βρε, θεατρίνοι, είμαστε, άσε μας να μπούμε! Θέλουμε να δούμε τους Γάλλους. Εμείς κλείσαμε τρεις μέρες το θέατρό μας και ξεκινήσαμε από το Ζαγαζίκ και σε μας λες: «Απαγορεύεται!»;
Λίγο ακόμη και θα ‘ρχονταν στα χέρια.
Καλείται ο Νταλμπάνι, αυτοπροσώπως, με το φράκο και τα μπιχλιμπίδια του και προσπαθεί να συγκρατήσει τον χειμαρρώδη Βεάκη.
-Βρε, τρελός είσαι που δε θα δούμε τους Γάλλους; Όλο το Χριστόφορο θα βλέπω «Φιλάργυρο»;
-Άκου, Αιμίλιε και συ Χριστόφορε, δε σας λέω να μη μπείτε στο θέατρο. Απλώς, να μη καθίσετε στην πλατεία. Να πάτε επάνω, στο υπερώο…
Ο Βεάκης θυμώνει και φεύγει. Ο Νέζερ, όμως ανεβαίνει στον έκτο εξώστη, στο κατάμεστο υπερώο, όπου μόλις και μετά βίας βρίσκει μια θεσούλα, πίσω από μια κολόνα.
Στριμώχνεται εκεί και περιμένει να δει πώς παίζουν το Μολιέρο οι Γάλλοι!
Μόλις εμφανίστηκε ο Αρπαγκόν, αρχίζει ο Νέζερ να σιγολέει από μέσα του το ελληνικό κείμενο.
Μα όταν έφτασε η σκηνή της κλεμμένης κασέλας και άρχισε ο Ντενί Ντ’ Ινές τον περίφημο μονόλογο: «Κλέφτες! Κλέφτες!» ο Νέζερ ξεχάστηκε, παρασύρθηκε και κρατώντας αγκαλιά την κολόνα άρχισε να απαγγέλει κι αυτός ελληνικά το μονόλογό του.
Και σίγουρα θα γινόταν επεισόδιο, αν οι θεατές του υπερώου, Έλληνες οι περισσότεροι, δεν αναγνώριζαν τον Νέζερ και δεν τον χειροκροτούσαν στο τέλος, όπως χειροκρότησαν τον Γάλλο συνάδελφό του.

ΕΛΕΝΗ ΧΑΛΚΟΥΣΗ «ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ»
Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ

Ο Χριστόφορος Νέζερ με τη Βούλα Ζουμπουλάκη σε μια ταινία του 1958 εδώ

Χριστόφορος Κ. Νέζερ (1903-1995)
(Ξάδερφος του Χ. Νέζερ)

Πήρε μέρος σε πολλές ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Εκτός από ταλέντο πρέπει να διέθετε και πηγαίο χιούμορ, όπως αποδεικνύεται από το περιστατικό που συνέβη στα γυρίσματα του «Θιάσου». Μας το διηγείται η Αλίκη Γεωργούλη:

Το πλάνο ήταν ένα από τα πιο δύσκολα της ταινίας, από τα πιο αλλόκοτα. Η μηχανή ξεκινούσε από ένα σημείο, έκανε μια ολόκληρη περιστροφή, έβλεπε πρόσωπα και πράγματα και έφτανε στο σημείο, απ’ όπου είχε ξεκινήσει, για να περιστραφεί ακόμα μια φορά. Τότε όλα είχαν αλλάξει. Μέσα στο ίδιο πλάνο. Σκηνικά, ηθοποιοί. Όλοι ήμαστε με κομμένη την ανάσα. Μην κάνουμε κανένα λάθος… Άσε που παρακολουθούσαμε μαγεμένοι τις αλλαγές. Νυχοπατώντας και μεθοδικά οι ειδικοί του συνεργείου, σαν αυτόματα δούλευαν γι’ αυτό. Μέσα στις αλλαγές ήταν και ο Στράτος Παχύς. Έπαιζε τον άντρα μου. Ενώ πρώτα τον βλέπαμε όρθιο, στη δεύτερη περιστροφή της μηχανής ήταν ξαπλωμένος, γυμνός, και από πάνω του κουνιόταν ρυθμικά μια κατάξανθη γυμνή κυρία. Την έκτη ίσως φορά που γυρίστηκε το πλάνο, που όλων τα νεύρα κόντευαν να σπάσουν, που ο Αρβανίτης είχε λαχανιάσει από την ένταση πάνω στη μηχανή, ακούστηκε η περίφημη φράση του κυρίου Νέζερ.
«Άλλη μια φορά αν πάει το πλάνο, κύριε Αγγελόπουλε, σας πληροφορώ ότι θα χύσωμεν».
Ξεσπάσαμε σε γέλια ασυγκράτητα. Ήταν ο κύριος Νέζερ, ο λαλήσας. Συνάδελφος σε πολύ προχωρημένη ηλικία. Του Θόδωρου δεν του άρεσαν αυτά.

ΑΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ «ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΕΝΙΝ ΣΤΟΝ ΒΕΡΣΑΤΖΕ»
Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ

Μαρίκα Νέζερ (1906-1989)
(αδελφή του δεύτερου Νέζερ και ξαδέλφη του πρώτου)

Μεγάλη ηθοποιός της επιθεώρησης και του κινηματογράφου με αστείρευτο ταλέντο. Την εκτιμούσε ιδιαίτερα η Μαρίκα Κοτοπούλη που της έλεγε: «Εσύ, τι θέλεις και παίζεις στην επίδειξη μπουτιών; Εσύ, πρέπει να παίζεις δράμα μαζί μου». Βγήκε στο θέατρο σε ηλικία 14 ετών, μαζί με την αδελφή της ως «παιδί θαύμα». Είχε την ικανότητα να μιμείται όλους τους ηθοποιούς και τους πολιτικούς της εποχής της.
Διηγείται η ίδια σε μια συγκινητική της εξομολόγηση στην Σπεράντζα Βρανά:

Εγώ, έτσι και δε με χειροκροτούσαν πολύ, έπεφτα στο θάνατο, απελπισία σκέτη, ου, ου, ου, δε με χειροκροτήσανε πολύ και τι θα κάνω τώρα, έλεγα. Αγωνία και χαρά 65 ολόκληρα χρόνια. Έχω παίξει, και τι δεν έχω παίξει! Όλα τα είδη θεάτρου, κωμωδίες, επιθεωρήσεις, οπερέτες, μόνο τραγωδία δεν έχω παίξει. Κι όμως την τελευταία φορά που έπαιξα στο θέατρο Κάπα του Νίκου Κούρκουλου, ήταν η καλύτερή μου εμφάνιση και το καλύτερό μου παίξιμο, έτσι μου ‘πε μια κυρία.

Έχω ακούσει χιλιάδες επαίνους στην καριέρα μου, αλλά αυτός ο ρόλος μου θα μου μείνει αξέχαστος, ίσως επειδή ήταν κι ο τελευταίος! Αφού είναι πολλές φορές που ξυπνάω κι αρχίζω και λέω τα λόγια του ρόλου μου, ιδίως την «εντράτα» μου! Ήταν ο τελευταίος ρόλος που έπαιξα στο θέατρο.

Έχω παίξει σε πολλές επιθεωρήσεις. Στο Ακροπόλ, στου Σαμαρτζή, στο Βέμπο, έκανα πολλά νούμερα με μεγάλη επιτυχία, αλλά ό,τι νούμερο κι αν έκανα, ο κόσμος μου φώναζε: Μιμήσεις! Μιμήσεις! Και με χειροκροτούσανε, κι εγώ πολλές φορές ξανάβγαινα μετά το νούμερο για να τους ευχαριστήσω κι έκανα και μιμήσεις, ό,τι μου ‘ρχότανε, και τότε γινότανε το σώσε…

Στην «Πρόσκληση στον Πύργο» ο Βολανάκης μ’ έβαλε και χαιρέταγα μόνη μου πριν απ’ τον Κούρκουλο που έβγαινε τελευταίος. Και τι χειροκρότημα ήταν αυτό, παιδί μου; Κι όταν καμιά φορά με πονούσε το πόδι μου, στεκόμουνα στην άκρη και πιανόμουνα απ’ την αυλαία και χαιρέταγα για να μη χάσω το χειροκρότημα…

Όλα μου τα νούμερα τα θυμάμαι απ’ έξω, και τώρα που δεν μπορώ να παίξω, γιατί, βλέπεις, τα πόδια μου δεν είναι καλά, ζω με τις αναμνήσεις μου, που είναι όλες γύρω απ’ το θέατρο και μόνον αυτό… Να, προχτές ήταν η Μεγάλη Βδομάδα, Σάββατο του Λαζάρου, και ξημέρωνε Κυριακή των Βαΐων, και λέω στην κουνιάδα μου: «Αφροδίτη, αύριο σταματάνε όλα τα θέατρα!»

ΜΑΡΙΚΑ ΝΕΖΕΡ
από το βιβλίο της Σπεράντζα Βρανά
«Ο ΟΡΓΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΠΡΑΒΟ»
Εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ

Μπορείτε να απολαύσετε τη Μαρίκα Νέζερ σε μια εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού εδώ. Διηγείται ιστορίες, κάνει μιμήσεις και τραγουδάει παλιά της νούμερα, ναι, τα θυμόταν ακόμη απ’ έξω!