Όπως γράψαμε σε προηγούμενη ανάρτηση, ο Ζακ Λακαριέρ αγάπησε με πάθος την Ελλάδα γι’ αυτό αγάπησε και το ζεϊμπέκικο, το οποίο μας περιγράφει με μοναδικό τρόπο στο βιβλίο του «Ερωτικό Λεξικό της Ελλάδας»:
Το ενοχλητικό, με τους φολκλορικούς χορούς, είναι ότι για να τους χορέψεις πρέπει να είστε πολλοί, να ντύνεστε με κοστούμια με φανταχτερά χρώματα, να μπήζετε διάφορα «Αχ» και «Ωχ» με το μέτρο και κυρίως να διατηρείτε αναλλοίωτο πάνω στα χείλια ένα, αληθινό ή ψεύτικο χαμόγελο ευδαιμονίας. Μου έτυχε, όμως, στη ζωή μου, να γνωρίσω το μοναδικό χορό που αδιαφορεί γι’ αυτές τις προϋποθέσεις, αφού για να τον χορέψεις, του αρκεί να είσαι μόνος, με τα καθημερινά σου, και απαλλαγμένος από κάθε φολκλόρ. Αυτός ο χορός είναι ελληνικός και ονομάζεται ζεϊμπέκικος.
Ξέρω, η λέξη είναι παράξενη και έχει ανατολίτικες συνηχήσεις. Πίσω, όμως, από αυτές τις τέσσερις συλλαβές κρύβεται σίγουρα μια από τις παλαιότερες παραδόσεις της Μικράς Ασίας. Το ζεϊμπέκικο είναι ένας αποκλειστικά ανδρικός χορός – έστω και αν στις μέρες μας τον χορεύουν σαν τις μαϊμούδες οι τουρίστες και των δύο φύλων – ένας χορός ανδρών περιφερειακών, μοναχικών και κυρίως ανεξάρτητων. (…)
Άλλοτε, θέλω να πω μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έφθανε να κλείσεις το μάτι ή να νέψεις στον ταβερνιάρη για να σου φέρει το ναργιλέ, μια πίπα νερού μπουρμωμένη με χασίσι. Σήμερα, βάζουν ταμπάκο. Αυτός ο χορός, όμως, από εκεί κρατεί. Από το χασίς. Τον χόρευαν όταν η μαστούρα, αυτή η μέθη του ναρκωτικού, κυρίευε τον καπνιστή. Τότε σηκωνόταν, προχωρούσε ως τη μέση του δωματίου και άρχιζε να χορεύει ολομόναχος, με το κεφάλι σκυφτό προς τα κάτω, τα μπράτσα ανοιγμένα στην οριζόντιο ή σηκωμένα απάνω: ένα αργό στροβίλισμα σχεδόν ακίνητος, με ξεγοφιάσματα σαν παρεκτροπές προς σκέψεις και τόπους άπιαστους, και πότε πότε, φιγούρες, αιφνιδιαστικά γονατίσματα, πήδοι ή ακινησία στα όρια της ανισορροπίας, σαν ένα πετρωμένο πέταγμα μεθυσμένου πουλιού. (…)
Αυτός ο χορός, κατά βάθος δεν έχει τίποτα το περίπλοκο. Εξαρτάται ολοκληρωτικά από ένα ορισμένο στυλ του σώματος, από μια ιδιαίτερη κίνηση των ποδιών και των χεριών και κυρίως από αυτό το βαρύ, επίμονο στριφογύρισμα, από αυτό το σημείο του εδάφους που στηλώνεις, ζώνεις, εξορκίζεις λες και πρόκειται να ξεράσει όλα όσα σε βασανίζουν.
Όχι τίποτα αυτό καθαυτό το περίπλοκο. Έχει την αποπλανητική απλότητα όλων εκείνων που είναι από την ουσία τους αμίμητα. Γι’ αυτό δεν διδάσκεται, δεν αναπαράγεται. Πρέπει να κοιτάξεις πολύ, ν’ ακούσεις πολύ, με την προϋπόθεση να βρεις το σωστό μέρος, τη σωστή μουσική, το σωστό μαστούρη χορευτή, πράγμα που γίνεται όλο και πιο σπάνιο σήμερα.
ΖΑΚ ΛΑΚΑΡΙΕΡ «ΕΡΩΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ»
Εκδόσεις ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗ
Μετάφραση: Χ. Παπαδόπουλος, Ι. Χατζηνικολή και συνεργάτες
Γ. Τσαρούχης: «Στρατιώτης χορεύει ζεϊμπέκικο»
από το http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=57066&catID=14
Ο Ζακ Λακαριέρ έμαθε γρήγορα πώς χορεύεται το ζεϊμπέκικο. Ο Alan Lerner, όμως, διευθυντής σκηνής στο Broadway, δεν ήταν και πολύ εύκολο να καταλάβει πώς ή με τι χορεύται τελικά το ζεϊμπέκικο.
“Με τι χορεύεται το ζεϊμπέκικο” από τον Τ. Βανδή
Ένιωθα πως μου σκοτώνανε τον αυθορμητισμό μου μ’ όλο εκείνο το ώρες ώρες ακροβατικό μπαλέτο. (…)
Όταν λοιπόν βάζει 45 χορευτές να χορεύουν πίσω μου χορό που να θυμίζει Gene Kelly και Fred Astair εγώ εξουδετερώνομαι.
”Μα κάνουν τα βήματα που μας έδειξες”.
Του λέω: “Δεν σας έδειξα βήματα. Σας έδειξα φιγούρες”. Του εξήγησα, την άποψή μου και λέω άποψη για να είμαι εντάξει με μερικούς που εντελώς απίθανα θα ‘χουν άλλη άποψη. Του εξήγησα λοιπόν ότι το ζεϊμπέκικο χορεύεται με το ρυθμό της μουσικής όπως όλοι οι χοροί και δε γίνεται αλλιώς, αλλά από κει και πέρα κάνει ο καθένας ό,τι θέλει κι αν υπάρχει καμιά φιγούρα που τη βλέπει κανείς από πολλούς χορευτές είναι γιατί αρέσει σε πολλούς. Αλλιώς ό,τι θέλει κάνει ο καθένας. Άλλος κάνει στροφές σαν τρελός, άλλος κρατάει τα χέρια ψηλά, άλλος ασχολείται με την τσάκιση του παντελονιού του, άλλος ρίχνει αόρατα ζάρια, άλλος ξεσκονίζει τα παπούτσια του, άλλος σκύβει και κατεβάζει το κεφάλι στο πάτωμα σα να ψάχνει κανένα μανικετόκουμπο κι άλλος χορεύει επί τόπου. Αυτό το στυλ μ’ έχει σώσει τελευταία. Αποφεύγεις γλιστρίματα και πτώσεις. Μου ‘δωσε την εντύπωση ότι είχε καταλάβει και η απογοήτευσή μου ήταν πολύ μεγάλη όταν αφού τέλειωσα μου είπε: “Πώς είναι δυνατό ένας χορός να μην έχει βήματα;”
Είχα αγανακτήσει. Μου ερχόταν να τα παρατήσω και να γυρίσω στην Ελλάδα. Για μια στιγμή στην απελπισία μου φώναξα: “Μα αυτός ο χορός δε χορεύεται με τα πόδια”.
Φαίνεται πως ήμουν αστείος στην αγανάκτησή μου και το ότι χορός που δε χορεύεται με τα πόδια ακούστηκε εντελώς παράλογο, γιατί γέλασε και με ρώτησε: “Τότε με τι χορεύεται;”
“Με τ’ αρχ…”
Ο Lerner τινάχτηκε.
ΤΙΤΟΣ ΒΑΝΔΗΣ “ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ” Εκδόσεις ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
Ο Τίτος Βανδής χορεύει ζεϊμπέκικο στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» του Ζιλ Ντασέν.
λογομνήμων... 