υπηρέτριες

Η ελληνική λογοτεχνία υπήρξε μάλλον άδικη με τις υπηρέτριες. Η υπηρέτρια του Γιούγκερμαν για παράδειγμα ξεκινά να δουλεύει δίπλα του από νεαρή ηλικία και βέβαια στην αρχή που είναι νέα και όμορφη, ο Γιούγκερμαν κάνει συχνά σεξ μαζί της. Η υπηρέτρια θα δουλέψει στο σπίτι του για πολλά χρόνια, μια ολόκληρη ζωή, αλλά θα φτάσουν στα  γεράματα να μην αντέχει ο ένας τον άλλον και να βρίζονται συνέχεια. Ο Καραγάτσης σε όλο το βιβλίο δεν αφιερώνει ούτε έναν καλό λόγο στην υπηρέτρια, δεν κάνει καμία αναφορά στα όνειρα που είχε κι αυτή σαν νέα κοπέλα.
Αλλά και στον ελληνικό κινηματογράφο, οι σεναριογράφοι κράτησαν για την υπηρέτρια ένα βοηθητικό ρόλο και σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις –π.χ. Δέσποινα Στυλιανοπούλου- την έκαναν πρωταγωνίστρια, διατηρώντας όμως το στερεότυπο του γραφικού και αφελούς χαρακτήρα.
Ιδιαίτερα συμπαθής κινηματογραφική υπηρέτρια είναι η υπηρέτρια στον Ηλία του 16ου, που κατηγορείται άδικα από τη χαρτοπαίχτρα κυρία της ότι έκλεψε ένα ακριβό κόσμημα, όμως η συγκεκριμένη υπηρέτρια έχει τον αδελφό της, τον Πανάγο να την υπερασπίζει. Τι συνέβαινε δυστυχώς με την πλειοψηφία των κοριτσιών που είχαν έρθει από την επαρχία, οι περισσότερες ανήλικες, και υπηρετούσαν σε σπίτια πλουσίων, αγνώστου ηθικής;
Στην ιστοσελίδα http://www.nlg.gr/digitalnewspapers/ns/main.html βρήκαμε αρκετές ειδήσεις που θα μας βοηθήσουν να διαμορφώσουμε μια άποψη για τις υπηρέτριες εκείνης της εποχής.  Να τονίσουμε όμως πως δημοσιεύουμε μόνο τα αρχικά από τα ονόματα των υπηρετριών, γιατί στις εφημερίδες του ’60 δεν υπήρχαν προσωπικά δεδομένα. Η φωτογραφία της βιασμένης βρισκόταν δίπλα στη φωτογραφία του βιαστή, η φωτογραφία του θύματος δίπλα στη φωτογραφία του δολοφόνου, οι δημοσιογράφοι τότε -αλλά και γενικότερα η κοινωνία- δεν είχαν και πολλές ευαισθησίες σε αυτά τα θέματα.

ΕΠΕΣΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΡΑΤΣΑ ΤΟΥ 5^ΟΥ ΟΡΟΦΟΥ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΠΟΛΤΟΠΟΙΗΘΗ
ΦΙΛΟΤΙΜΗ ΚΑΙ… ΕΠΤΑΨΥΧΗ

ΑΘΗΝΑΙ, 28- Εντός της επί της οδού Βαλαωρίτου  8 πολυκατοικίας απεπειράθη να αυτοκτονήση η Κυριακή Μ., ετών 15, υπηρέτρια της θυρωρού, Κωνσταντίνας Π., ριχθείσα από της ταράτσας προς το μέρος της οδού. Η Μ. διεσώθη τραυματισθείσα ελαφρώς και υποστάσα ελαφράν εγκεφαλικήν διάσεισιν, μολονότι έπεσεν από τον εξώστην του 5ου ορόφου. Μετεφέρθη εις το νοσοκομείον.
Εις το διάβημά της προέβη διότι την επέπληξεν η κυρία της.

εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 29/7/1948

ΤΡΑΓΙΚΗ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΝΕΑΡΑΣ ΥΠΗΡΕΤΡΙΑΣ

Χθες την πρωίαν εις την ταράτσαν της επί της οδού Πατησίων 71 πολυκατοικίας ευρέθη ημιαπανθρακωμένον το πτώμα της 20έτιδος Μ.Π., υπηρέτριας ενός των διαμερισμάτων. Επί τόπου μετέβη κληθείς υπό των αστυνομικών αρχών ο ιατροδικαστής κ. Πούλος, ο οποίος και απεφάνθη ότι πρόκειται περί αυτοκτονίας. Η ατυχής υπηρέτρια, η οποία και άλλοτε είχεν αποπειραθή να αυτοκτονήση περιέβρεξε με βενζίνην τα ενδύματά της και έθεσε πυρ. Ανακρίσεις ενεργεί το Ζ’ αστυνομικόν τμήμα.

Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 1/11/1962

Οι υπηρέτριες εκείνη την εποχή ήταν συνήθως νεαρής ηλικίας -ή τουλάχιστον ξεκινούσαν να δουλεύουν σε νεαρή ηλικία-, κι αυτό είναι μια σημαντική διαφορά με τις σημερινές αλλοδαπές γυναίκες που εργάζονται ως αποκλειστικές και οι οποίες συνήθως είναι μεγαλύτερης ηλικίας και στέλνουν το σημαντικότερο μέρος των χρημάτων που βγάζουν στην οικογένειά τους, στη χώρα καταγωγής τους.

ΑΠΟΚΥΗΜΑΤΑ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΘΕΩΡΕΙ Ο ΙΑΤΡΟΣ ΤΑΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑΣ ΤΗΣ ΥΠΗΡΕΤΡΙΑΣ ΟΤΙ ΥΠΕΒΑΛΛΕΤΟ ΕΙΣ ΣΕΙΡΑΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ

Ενώ η 18ετις Μ.Ε., η οποία υπέβαλε μήνυσιν κατά του εις Σ. εγκατεστημένου ιατρού Δ.Α. και της συζύγου του, εις την οικίαν των οποίων ειργάζετο ως υπηρέτρια, διά βάναυσον συμπεριφοράν, εμμένει ότι εβασανίζετο υπό των εργοδοτών της, ο ιατρός Α. αρνείται τα πάντα, χαρακτηρίζων τους ισχυρισμούς της νέας ως αποκυήματα νοσηράς φαντασίας.
Ούτω χθες η Ε., η οποία διαμένει εις την επί της οδού Ε. 43 του Περιστερίου οικίαν του αδελφού της, απαντώσα εις ερωτήσεις δημοσιογράφων που την επεσκέφθησαν, είπεν ότι η σύζυγος του ιατρού ήτο σαδίστρια, την άφηνε νηστικήν επί ολοκλήρους ημέρας και γενικώς την υπέβαλλεν εις διάφορα βασανιστήρια.
Εξάλλου, ο κ. Α. λέγει ότι όταν προ πενταετίας είχε μεταβή εις την ιδιαιτέραν του πατρίδα τα Δ. Κ. –τόπον καταγωγής και της μηνυτρίας- τον παρεκάλεσεν ο πατήρ της να την προσλάβη ως υπηρέτριαν, διότι ο ίδιος δεν ηδύνατο να την συντηρήση. Περαιτέρω τονίζει ότι και αυτός και η σύζυγός του εφρόντιζαν διά την μικρήν, η οποία, ως προσέθεσεν, ήτο φιλάσθενος και δεν ηδύνατο να προσφέρη πολλάς υπηρεσίας.
Ο Α. κατέληξεν ότι τα τραύματα τα οποία φέρει η Ε. δεν προεκλήθησαν από εκείνον ή από την σύζυγόν του. Τέλος εξέφρασεν την απορίαν διατί επί πενταετίαν δεν εξέφρασεν η Ε. ουδέν παράπονον, αλλ’ αντιθέτως ο πατήρ της εξέφρασε τας ευχαριστίας του διά την περιποίησιν την οποίαν παρείχαν η οικογένεια Α. προς την θυγατέρα του.
Εντωμεταξύ εγνώσθη ότι η Εισαγγελία Αθηνών θα αποστείλει εις την Εισαγγελία Σ. την μήνυσιν της Ε. και την ιατροδικαστικήν έκθεσιν, διά τα περαιτέρω. Σημειωτέον ότι η ιατροδικαστική εξέτασις διεπίστωσε τας κακώσεις τας οποίας ως ισχυρίζεται η μηνύτρια τής προξένησεν η οικογένεια Α.

Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 11/9/1966

Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για αν έλεγε αλήθεια ή όχι η υπηρέτρια. Το μόνο σίγουρο είναι πως το κορίτσι έφυγε από το νησί του στα 13 γιατί ο πατέρας της «δεν ηδύνατο να την συντηρήση» και πήγε σε ένα άλλο νησί να δουλέψει ως υπηρέτρια. Η μικρή όμως αποδείχτηκε «φιλάσθενος» και δεν «ηδύνατο να προσφέρει πολλάς υπηρεσίας». Παρ’ όλα αυτά την κράτησαν στο σπίτι τους 5 χρόνια και όταν βρέθηκε με τραύματα (άραγε ήταν η πρώτη φορά;) τα αφεντικά της είπαν πως τα προκάλεσε μόνη της…

ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΔΙΚΤΥΟΥ ΣΩΜΑΤΕΜΠΟΡΙΑΣ ΥΠΟΚΡΥΠΤΕΤΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΟΠΕΙΡΑΝ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ ΥΠΗΡΕΤΡΙΑΣ; ΣΥΝΕΛΗΦΘΗ ΙΕΡΟΔΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΚΡΙΘΗ ΕΠΙ ΩΡΑΣ

ΑΘΗΝΑΙ, 29- Η πτώσις της νεαράς υπηρετρίας Ε.Χ., ετών 16, από τον τρίτο όροφον της επί των οδών Σκουφά και Σίνα πολυκατοικίας, πιθανόν να φέρη εις φως υπόθεσιν σωματεμπορίας.
Η Χ., υπηρέτρια εις ενοίκους άλλης πολυκατοικίας, ευρέθη, άγνωστον διά ποίον λόγον, εις τον τρίτον όροφον της πολυκατοικίας της οδού Σίνα και έπεσεν, ως γνωστόν, επάνω εις την διερχομένην Μ.Κ., ετών 53, με αποτέλεσμα να τραυματισθούν σοβαρώς και οι δύο γυναίκες και να μεταφερθούν εις τον Ιπποκράτειον νοσοκομείον.
Η αιτία της τραγωδίας της νεαράς Ε. δεν εξηκριβώθη ακόμη, διότι το θύμα ευρίσκεται εις αφασίαν. Προφανώς πρόκειται περί αποπείρας αυτοκτονίας, δεν αποκλείεται, όμως, και το ατύχημα.
Η αστυνομία δεν ασχολείται τόσον με τους λόγους της πτώσεως της νεαράς υπηρετρίας όσον με την υπόθεσιν σωματεμπορίας η οποία συμπεραίνεται από μικρόν σημείωμα, το οποίον ευρέθη επί της Χ. Αν και η αστυνομία ουδέν ανεκοίνωσεν, εγνώσθησαν τα εξής:
Εις το σημείωμα αναφέρονται το ονοματεπώνυμον και η διεύθυνσις μιας γυναικός. Επειδή τα στοιχεία της νεαράς υπηρετρίας ήσαν άγνωστα, οι αστυνομικοί ανεζήτησαν την γυναίκα του σημειώματος, η οποία όπως απεδείχθη, είναι ελευθερίων ηθών και συζή με γνωστόν σωματέμπορον. Η ιερόδουλος συνελήφθη αμέσως και ανεκρίθη επί ώρας. Εγνώσθη, ότι εις τας σελίδας τετραδίου της υπηρετρίας ευρέθη μακρά επιστολή προς την μητέρα της, εις την οποίαν αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Συγχώρησέ με, που δεν σε άκουσα».

Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 30/12/1965

ΝΕΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ

Η με τόσην τυμπανοκρουσίαν και κυβερνητικήν μεγαλαυχίαν περί «κοινωνικής πολιτικής και προστασίας των ασθενεστέρων τάξεων» εισαχθείσα προ εξαμήνου, διά του περί ΙΚΑ νομοσχεδίου, ασφάλισις των υπηρετριών, απέληξεν ως προκύπτει, εις πολλαπλούν και παταγώδες φιάσκο. Από τα 50.000 άτομα που αποτελούν το υπηρετικόν προσωπικόν εις την περιοχήν πρωτευούσης, μόνον 2.000 έχουν απογραφή και ασφαλισθή, δηλαδή τέσσαρα περίπου τοις εκατόν. Θλιβερώτερα ακόμη είναι τα αποτελέσματα εις άλλας πόλεις. Πέραν τούτου όμως, το νομοσχέδιον του υπέρ του ΙΚΑ χαρατσώματος έχει, ως αναφέρεται, προκαλέση μεγάλην αναστάτωσιν μεταξύ του υπηρετικού κόσμου και εις τας με τους εργοδότας σχέσεις του. Υπηρέτριαι με μακροχρόνιον υπηρεσίαν εγκαταλείπουν τους εργοδότας των, διότι φοβούνται την απογραφήν των και την αντιμετωπίζουν ως κοινωνικήν μείωσιν. Διότι ουδεμία, βεβαίως, φιλοδοξεί να τελειώσει τον βίον της ως συνταξιοδοτουμένη  από το ΙΚΑ υπηρέτρια. Τον δημιουργηθέντα διά του νομοσχεδίου σάλον επιτείνει μάλιστα τώρα η μελετωμένη υπό του υπουργείου εργασίας σύστασις «συνεργείων ελέγχου» (ανάγνωθι κατασκόπων), τα οποία θα περιέρχωνται την πόλιν και θα ζητούν πληροφορίας από τους γαλακτοπώλας και τα μπακάλικα…

εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 30/7/1961

Παραβλέποντας την αντιπολιτευτική διάθεση της εφημερίδας, που φτάνει στο σημείο να κατακρίνει ένα σωστό μέτρο, το συμπέρασμα που βγαίνει είναι σαφές: Οι υπηρέτριες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, δούλευαν  ανασφάλιστες. Και βέβαια καμία υπηρέτρια δεν έβλεπε τον εαυτό της να γερνάει ως… υπηρέτρια, αν και από την παρακάτω είδηση βγαίνουν διαφορετικά συμπεράσματα:

ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΠΕΡΙΠΑΤΗΣΗ ΜΕ ΑΓΝΩΣΤΟΝ ΝΕΟΝ

Η Αικατερίνη Π.Λ., ετών 46, υπηρέτρια, κατήγγειλεν εις την αστυνομίαν ότι προχθές την νύκτα την επλησίασεν εις την πλατεία Βάθης ένας άγνωστος 35 ετών, ο οποίος της επρότεινε να μεταβούν εις περίπατον. Πράγματι εκείνη εδέχθη και μετέβησαν εις την οδό Κωνσταντινουπόλεως αλλ’ ενώ περιεπάτουν εις τας σιδηροδρομικάς γραμμάς, ο άγνωστος φίλος της της ήρπασε μίαν στιγμήν την τσάντα της και εξηφανίσθη. Η τσάντα της περιείχε 500 δραχμάς, δύο χρυσάς λίρας, ένα σταυρόν χρυσούν, ένα ωρολόγιον και το βιβλιάριον καταθέσεών της εις την Ιονικήν Τράπεζαν με 8.000 δρχ.

 εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Τετάρτη 8/1/1964

Για ποιο λόγο άραγε αυτή η υπηρέτρια είχε μαζί της όλα τα αντικείμενα αξίας; Τόση εμπιστοσύνη είχε στα αφεντικά της;

Όλα τα αποσπάσματα εφημερίδων της σημερινής ανάρτησης προέρχονται από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εφημερίδων και Περιοδικού τύπου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος:
http://www.nlg.gr/digitalnewspapers/ns/main.html