Ευάγγελος Π. Παπανούτσος

Ελευθερία και ευθύνη είναι έννοιες αλληλένδετες.

“Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ” Εκδόσεις ΝΟΗΣΗ

 

Αν προόδεψε λοιπόν ηθικά η πολιτισμένη ανθρωπότητα, προόδεψε -νομίζω- στην ηθική ευαισθησία, στη θεώρηση και κρίση της ηθικής συμπεριφοράς, όχι (ή -ας ελπίσομε- όχι ακόμη) και στην πράξη της αρετής.

«ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΥΓΜΗΣ»  Εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ

 

Ο Ε. Παπανούτσος, εμπνευστής της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1964, θυμάται τα ψεύδη που διαδίδονταν από τους αντιπάλους της μεταρρύθμισης: Σε φιλική συγκέντρωση άκουσα ένα βράδυ άγνωστή μου κυρία να διηγείται, εμβρόντητη τάχα, ότι στο γλωσσικό μάθημα τα παιδιά, με το νέο πρόγραμμα διδάσκονται απίστευτα πράγματα, λ.χ. το αγοράκι της φίλης της έκλινε στο τετράδιό του με τη συγκατάθεση του δασκάλου το όνομα «η φορά» στον πληθυντικό «οι φοράδες». Την πλησίασα τότε και τη ρώτησα σε ποιο σχολείο φοιτά το παιδί των φίλων της. Μου απαντά: στο Πειραματικό του Πανεπιστημίου. Πρωί – πρωί την άλλη μέρα κάνω μόνος μου αιφνιδιασμό στις τάξεις του Πειραματικού, εξετάζω τα τετράδια των μαθητών των μικρών τάξεων, πουθενά το εξάμβλωμα τούτο. Τηλεφωνώ στην κυρία το αποτέλεσμα και παίρνω την απάντηση ότι έκανε λάθος στο όνομα του σχολείου, πιστεύει όμως ότι είναι το ιδιωτικό Τάδε. Πηγαίνω αμέσως στο σχολείο τούτο, μπαίνω σε όλες τις τάξεις, θέτω ως άσκηση στα παιδιά την κλίση του ονόματος «η φορά», και πάλι η πληροφορία διαψεύδεται. Ξανατηλεφωνώ στην κυρία η οποία αυτή τη «φορά» μου απαντά εκνευρισμένη ότι δεν θυμάται πια το όνομα του σχολείου, ούτε μπορεί να το μάθει… Με τον ίδιο αδιάκριτο και ανεύθυνο τρόπο οι καλοθελητές (των καλών πάντοτε κοινωνικών τάξεων άνθρωποι) διέδιδαν τότε ότι για τη νέα Γραμματική (της Δημοτικής) που διδάσκονταν τα παιδιά τους στο σχολείο, τα παραθετικά του επιθέτου «(υ)ψηλός» ήσαν: «ταβανόσκουπα» και «μαντράχαλος». Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ότι στον πόλεμο κατά του Ψυχάρη οι «καθαρολόγοι» υποστήριζαν ότι τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο οι «μαλλιαροί» θα τον έλεγαν «Κώτσο Παλιοκουβέντα» και το «Σοφία ορθοί» της εκκλησίας «Σοφία, σούζα». Η ιστορία δηλαδή επαναλαμβανότανε με τρόπο κωμικοτραγικό.

«ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ» Εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ

 

Ευάγγελος Π. Παπανούτσος: όπως ο Βάρναλης…

Θα θέλατε να μιλήσουμε για λίγο για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση;

Βεβαίως. Το 1957, επί πρωθυπουργίας Καραμανλή, είχα την περίεργη τύχη να κληθώ στη μεγάλη Επιτροπή Παιδείας. Υπουργός Παιδείας ήταν ο Γεροκωστόπουλος και Προεδρίας ο Τσάτσος – μάλλον ο τελευταίος με πρότεινε. Επί ενάμιση χρόνο αγωνίστηκα όσο μπορούσα, μαζί με τον Λούρο, τον Ζέρβα και τον Μπούη, για να επικρατήσει ένα νεότερο πνεύμα στην εκπαίδευση. Και το πετύχαμε. Τα πρώτα σπέρματα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης μπαίνουν στα πορίσματα αυτής της επιτροπής.

Η συνέχεια;

Το 1963, με πρωθυπουργό και υπουργό Παιδείας τον Γ. Παπανδρέου, αρχίζει η πραγματική δουλειά για την αναμόρφωση της εκπαιδευτικής νομοθεσίας. Μπαίνουμε στη Βουλή και η μεταρρύθμιση γίνεται νόμος του κράτους. Ε, ναι, το παγοθραυστικό που θα σπάσει τον πάγο. Η δημοτική γίνεται ισότιμη γλώσσα με την καθαρεύουσα. Η υποχρεωτική εκπαίδευση πάει στα εννέα χρόνια, από τα έξι που ήταν. Το μονολιθικό Γυμνάσιο διαχωρίζεται σε Γυμνάσιο και Λύκειο. Η διδασκαλία των αρχαίων κειμένων γίνεται από μεταφράσεις. Ιδρύεται το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με επικεφαλής σπουδαίους επιστήμονες, σαν τον Ι. Κακριδή και τον Ν. Κρητικό. Και καθιερώνεται το ακαδημαϊκό απολυτήριο.

Η δικτατορία τι έκανε;

Κατάργησε τον νόμο, αλλά όχι και το ακαδημαϊκό απολυτήριο. Αλλά το 1974, στην πρώτη Βουλή της μεταπολίτευσης, με πρωθυπουργό τον Καραμανλή και υπουργό Παιδείας τον Γ. Ράλλη, εισάγουμε τα νέα μέτρα. Και για πρώτη φορά συμπολίτευση και αντιπολίτευση συμφωνούν σ’ έναν εκπαιδευτικό νόμο.

(…)

Νύχτα φεύγω από το διαμέρισμα της Αναγνωστοπούλου, όπου ο Ευάγγελος Παπανούτσος, εδώ και εφτά χρόνια, από τον θάνατο της γυναίκας του, ζει μόνος, ανάμεσα στα βιβλία του, στα χαρτιά του, στους πίνακες που αγαπάει.

Γράφετε τα βράδια; τον ρωτάω στην πόρτα.

Είναι το μόνο πράγμα που ξέρω να κάνω. Καμιά φορά σκέφτομαι τι ωραίο θα ήταν να ‘χα μάθει να πηγαίνω και σε καμιά ταβέρνα, όπως ο Βάρναλης…

απόσπασμα από συνέντευξη που έδωσε ο Ε. Π. Παπανούτσος στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 28/11/1980
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ “ΖΩ ΑΠΟ ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ” Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

 

Ε. Π. Παπανούτσος (1900-1982)

Άρθρο στο Βήμα (1972) του Ε. Παπανούτσου

Ε. Παπανούτσος: Πρωτοβουλία και οίστρος: Ιδού το «μάθημα»

Ε. Παπανούτσος: Συμβουλές για «ορθό ερωτικό προσανατολισμό»

Π. Βήχος: Η ιδεαλιστική αντίληψη για την ιστορία του Ε. Παπανούτσου

Παράθεμα από το έργο του Ε. Παπανούτσου

Ο παιδαγωγός, ο φιλόσοφος, ο οραματιστής, ο άνθρωπος

 Αρχική σελίδα