Πολυπέρχων – Κάσσανδρος I

Ο Αντίπατρος πέθανε το 319 π.Χ. σε ηλικία 80 ετών από γεράματα. Ναι, υπήρξαν και διάδοχοι που πέθαναν από φυσικά αίτια! Λίγο πριν τον θάνατό του, νιώθοντας τις δυνάμεις του να τον εγκαταλείπουν, όρισε διάδοχό του, ως επιμελητή των βασιλέων, τον Πολυπέρχοντα.

Δεν είναι σίγουρο αν είχε δικαίωμα ο Αντίπατρος να ορίσει διάδοχο -αφού ο ίδιος είχε αναδειχθεί στο αξίωμα από τη συνέλευση του στρατού και των στρατηγών- ούτε είναι σίγουρο αν ήταν σωστή αυτή η επιλογή.

Γιατί λοιπόν ο Αντίπατρος επέλεξε τον γερο-Πολυπέρχοντα και όχι τον Κάσσανδρο, τον γιο του, που τα τελευταία χρόνια ασκούσε ουσιαστικά τη διοίκηση και ήταν νεότερος και ικανότερος; Φαίνεται πως βάρυνε στην απόφασή του η αγάπη που έτρεφε ο στρατός προς το πρόσωπο του Πολυπέρχοντα. Ασφαλώς και θα προτιμούσε να παραδώσει το αξίωμα στον μεγαλύτερο γιο του, τον Κάσσανδρο, που όμως δεν τον συμπαθούσαν ιδιαίτερα οι Μακεδόνες στρατιώτες. Πρώτα πρώτα ο Κάσσανδρος δεν είχε συμμετάσχει καν στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δηλαδή δεν είχε κερδίσει την αναγνώριση των Μακεδόνων δείχνοντας κάποιες ιδιαίτερες στρατηγικές ικανότητες ή τουλάχιστον κάποια γενναιότητα στα πεδία των μαχών. Ούτε με τον Αλέξανδρο είχε καλές σχέσεις αν και ήταν περίπου συνομήλικοι. Όταν ήρθε στη Βαβυλώνα, με σκοπό να δώσει εξηγήσεις σχετικά με τις κατηγορίες που είχαν διατυπωθεί εναντίον του Αντίπατρου από μερικούς Ιλλυριούς, ο Κάσσανδρος βλέποντας τους Πέρσες να προσκυνούν τον Αλέξανδρο, βρήκε το θέαμα αστείο και ξέσπασε σε γέλια. Λέγεται πως ο Αλέξανδρος, έξαλλος από θυμό, τον άρπαξε απ’ τα μαλλιά και τον κόλλησε στον τοίχο.

Πάντως ο Αντίπατρος τον Κάσσανδρο δεν τον παραμέρισε. Του έδωσε σημαντικό αξίωμα, αυτό του «χιλίαρχου», τον τίμησε δηλαδή με τη δεύτερη θέση στην ιεραρχία.

Ανάγλυφο κεφάλι Σιληνού που κοσμεί αργυρή οινοχόη από τον τάφο του Φιλίππου στη Βεργίνα.

Όταν ολόκληρος ο πληθυσμός θα μεταβαλλόταν σε σκλάβους, είτε γιατί είχε αντισταθεί στους πολιορκητές, είτε γιατί είχε ακούσει κακούς συμβούλους, τότε η πόλη θα άδειαζε και θα ακολουθούσε τις μεγάλες φάλαγγες του νικηφόρου στρατού, με δεμένους τους άντρες και με τις γυναίκες, τα παιδιά και τα μπογαλάκια τους μέσα σε κάρα, ως τη στιγμή που σταθμεύοντας σε κάποια πόλη θα συναντούσαν εμπόρους που θα αγόραζαν και θα μεταπουλούσαν το ανθρώπινο κοπάδι. Μερικές φορές η διοίκηση που δεν μπορούσε να φορτώσει στις πλάτες του στρατού το πολύτιμο, αλλά και βαρύ φορτίο, έστελνε τα άχρηστα στόματα στις παράκτιες αγορές, με τη συνοδεία μιας μικρής αλλά καλά οπλισμένης στρατιωτικής συνοδείας. Το ανακυκλούμενο χρήμα επέστρεφε στο στρατιωτικό θησαυροφυλάκιο και χρησίμευε για την πληρωμή μισθών ή για την αγορά τροφίμων.
PAUL FAURE: «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ»
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ

Αντίθετα με τον Κάσσανδρο, ο Πολυπέρχων ήταν ιδιαίτερα αγαπητός, καθώς ήταν λαμπρός αξιωματικός και τίμιος. Δυστυχώς οι ικανότητές του περιορίζονταν στο να εκτελεί διαταγές. Δεν είχε ηγετικές ικανότητες ούτε είχε αναλάβει ποτέ τη διοίκηση σημαντικών τμημάτων του στρατού και φάνηκε πως δεν ήταν κατάλληλος να αντιπροσωπεύσει τον θεσμό της βασιλείας, ιδιαίτερα σε τόσο δύσκολες περιστάσεις όσο αυτές που ακολούθησαν. Α, είχε κι ένα άλλο προσόν ο Πολυπέρχων. Ήταν γλεντζές! Στα συμπόσια είχε τη συνήθεια να πετάει τον θώρακά του και να το ρίχνει στο χορό!

Τελευταία παρακαταθήκη που άφησε ο Αντίπατρος ήταν η ρητή του εντολή, τόσο προς τον Πολυπέρχοντα όσο και προς τον Κάσσανδρο, να μην επιτρέψουν με τίποτα να περάσει η εξουσία στις γυναίκες της βασιλικής οικογένειας, με τις οποίες ο Αντίπατρος δεν τα πήγαινε καλά. Με την Ολυμπιάδα είναι γνωστό πως οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες. Ο ίδιος θεωρούσε πως η μητέρα του Αλέξανδρου ανακατευόταν στη δουλειά του, ενώ η Ολυμπιάδα τον θεωρούσε εμπνευστή της δολοφονίας του γιου της. Ούτε με την Κλεοπάτρα είχε καλές σχέσεις ο Αντίπατρος καθώς εξαιτίας της χώρισε την κόρη του ο Περδίκκας. Αλλά και με την Ευρυδίκη ήταν στα μαχαίρια ο Αντίπατρος καθώς στη συνέλευση του Τριπαράδεισου τον είχε κατηγορήσει ενώπιον του στρατού και λίγο έλειψε να πετύχει την καταδίκη του.

Ανέλαβε λοιπόν ο Πολυπέρχων το αξίωμα του «επιμελητή της βασιλείας» και ο Κάσσανδρος έμεινε παραπονεμένος να σκέφτεται πώς θα αντιδράσει. Η αιματοχυσία πλησίαζε.

ΠΗΓΕΣ

J.G.DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
σε μετάφραση και σχόλια: Ρ., Η. και Σ. Αποστολίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ

Διόνυσος πάνω σε πάνθηρα (ψηφιδωτό δάπεδο από την Πέλλα)

Τι κέρδισαν όλοι αυτοί που δεν σκοτώθηκαν στις εφόδους, στις ερήμους ή στις ενέδρες; Οι αρχαίοι συγγραφείς είναι πολύ φειδωλοί σε ο,τι αφορά τις ανάγκες σε χρήμα εκατό περίπου χιλιάδων μαχητών, που τους έριχναν στα βασιλικά σφαγεία και που από φτώχεια αναγκάστηκαν να πουληθούν. Και μόνο από ελέγχους και συγκρίσεις μπορούμε να δούμε σε τι ήταν δυνατό να ελπίζουν οι δευτερότοκοι της μακεδονικής οικογένειας, που είχαν στρατευτεί με τη βία στο ιππικό ή στην εθνική πολιτοφυλακή, οι ιππείς, οι πεζέταιροι, οι στρατευμένοι σύμμαχοι, οι ξένοι βοηθητικοί, που ήταν λίγο πολύ ειδικευμένοι στον χειρισμό ενός όπλου. Που είχαν στρατευτεί αποβλέποντας σε υψηλή αμοιβή, στα λάφυρα, στο χρυσάφι, στις γαίες, στις γυναίκες και στα κτήνη. Κι ωστόσο πόση ανισότητα στη διανομή!
Ημερήσιος μισθός: Κάθε εταίρος της έφιππης φρουράς μπορούσε να υπολογίζει 16 δραχμές και 4 οβολούς, κάθε εταίρος της φρουράς των πεζών 5 δραχμές και κάθε ξένος μισθοφόρος 3 ή 4 δραχμές. Την ίδια εποχή ένας πολίτης που μετείχε στην εκκλησία του Δήμου στην Αθήνα, έπαιρνε μια μόνο δραχμή τη μέρα για ολόκληρη τη συνεδρίαση κι ένας ελεύθερος εργαζόμενος 2 δραχμές για ολόκληρη μέρα δουλειάς. 
Καταλαβαίνει κανείς, λοιπόν, το οικονομικό ενδιαφέρον που παρουσίαζε για τους νέους άνεργους της Μακεδονίας και της Ελλάδας, να στρατευτούν στον στρατό της νίκης: η υπόσχεση ενός καθημερινού μισθού από τέσσερις έως δεκαπέντε φορές μεγαλύτερου από τον μισθό των καλύτερα αμοιβομένων Ελλήνων εργατών. 
PAUL FAURE «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ»
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ

Αντίπατρος IV

Μετά τη δολοφονία του Περδίκκα και την καταδίκη του Ευμένη σε θάνατο, αποφασίστηκε να γίνει συνέλευση των Μακεδόνων στον Τριπαράδεισο (άγνωστη η ακριβής τοποθεσία του) της Άνω Συρίας.

Έφτασε και ο Αντίπατρος στον Τριπαράδεισο αλλά εκεί συνέβη κάτι που δεν το περίμενε. Βρέθηκε ξαφνικά κατηγορούμενος από τους Μακεδόνες βετεράνους οι οποίοι ζητούσαν τα χρήματα που τους είχε υποσχεθεί ο Αλέξανδρος. Ο Αντίπατρος δεν είχε χρήματα να τους δώσει. Το ταμείο το είχαν οι αργυράσπιδες. Τους υποσχέθηκε να τους πληρώσει μόλις θα έπαιρνε στην κατοχή του τον βασιλικό θησαυρό. Οι στρατιώτες όμως επέμεναν, μερικοί μάλιστα άρχισαν να αγανακτούν. Εμφανίστηκε στη συνέλευση και η Ευρυδίκη, η βασίλισσα σύζυγος του Φίλιππου Αριδαίου, που άρχισε κι αυτή να κατηγορεί τον Αντίπατρο πως δεν φρόντισε για τον θησαυρό του Περδίκκα αφήνοντας τους Μακεδόνες στρατιώτες χωρίς τα χρήματα για τα οποία είχαν μοχθήσει δίνοντας το αίμα τους. Οι στρατιώτες όλο και αγρίευαν. Μερικοί ετοιμάστηκαν να τον λιθοβολήσουν. Ο Αντίπατρος σώθηκε μόνο χάρη στον Αντίγονο και τον Σέλευκο που τον υποστήριξαν με κίνδυνο της ζωής τους. Κι όχι μόνο σώθηκε ο Αντίπατρος μα την επόμενη μέρα ανακηρύχθηκε από τη συνέλευση των Μακεδόνων επιμελητής αυτοκράτωρ της επικράτειας.

Ακολούθησε ο νέος διαχωρισμός των σατραπειών. Έξω βέβαια από τη συμφωνία έμειναν οι οπαδοί του Περδίκκα, δηλαδή ο Ευμένης, ο Αλκέτας (αδελφός του Περδίκκα), ο Άτταλος και ο Δόκιμος. Όλοι αυτοί διέθεταν υπολογίσιμες δυνάμεις αλλά δυστυχώς για αυτούς παρέμεναν διαιρεμένοι.

Αποφασίστηκε επίσης ο Αντίπατρος να πάρει υπό την προστασία του τη βασιλική οικογένεια και να τη μεταφέρει στη Μακεδονία. Ποια ήταν όμως η βασιλική οικογένεια; Εδώ υπήρχε ένα μπέρδεμα. Υπήρχε πρώτα ο Φίλιππος Αρριδαίος και η γυναίκα του, η Ευρυδίκη, αυτούς θα έπαιρνε μαζί του ο Αντίπατρος, αλλά θα έπαιρνε και την Ρωξάνη, με το δυόμισι χρονών παιδί της, τον Αλέξανδρο Δ΄, που είχε ήδη στεφθεί συμβασιλέας. Και τέλος στην Ήπειρο -εξόριστη λόγω του Αντίπατρου- βρισκόταν η Ολυμπιάδα, ο τρίτος και ίσως ισχυρότερος πόλος της βασιλικής εξουσίας, φιλικά προσκείμενη στον Ευμένη.

Όπως είπαμε η απόφαση του Τριπαράδεισου ήταν να πάρει ο Αντίπατρος υπό την προστασία του τη βασιλική οικογένεια. Αυτή η απόφαση ήταν μια σημαντική εξέλιξη. Οι βασιλιάδες από εδώ και πέρα δεν αντιπροσωπεύονταν αλλά προστατεύονταν. Πρώτη φορά άρχισε να γίνεται λόγος για «δορυκτητικό δικαίωμα» του εκάστοτε ισχυρού απέναντι στο κληρονομικό δικαίωμα που μέχρι τότε γινόταν πάντα σεβαστό.

Η παράταξη του Περδίκκα κάθε άλλο παρά είχε διαλυθεί. Σε πολλά μέρη είχε ακόμα υπεροχή και έδειχνε έτοιμη να αντισταθεί σκληρά. Ο Ευμένης ήταν ακόμη ζωντανός, ο αδελφός του Περδίκκα, ο Αλκέτας βρισκόταν στην ορεινή Πισιδία με σημαντικές δυνάμεις. Ο Άτταλος ήταν στην Τύρο με 10.000 πεζούς, 800 ιππείς και αξιόλογο στόλο. Όμως ήταν διαιρεμένοι. Ο Ευμένης τους είχε στείλει μήνυμα να εμποδίσουν μαζί την επιστροφή του Αντίπατρου στη Μακεδονία και οι δύο όμως αρνήθηκαν. Και οι δύο ήθελαν τα πρωτεία. Ο Αλκέτας γιατί ήταν αδελφός του Περδίκκα, ο Άτταλος γιατί ήταν γαμπρός του. Ο Ευμένης απογοητεύτηκε από την απάντησή τους και κατάλαβε πως η παράταξή τους είναι χαμένη, ωστόσο αποφάσισε να πολεμήσει μέχρι τέλους. Έστω και μόνος.

ΠΗΓΕΣ

J.G.DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
σε μετάφραση και σχόλια: Ρ., Η. και Σ. Αποστολίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ

Στατήρας Αιγών (500-480 π.Χ.)

Οι θεσμοί του κράτους της Μακεδονίας είχαν μια κάποια αντοχή. Η βασιλική οικογένεια, με ξενική προέλευση και θεία καταγωγή, ήταν μοναδική. Δεν είχε αντίπαλο ανάμεσα στις οικογένειες ευγενών της Μακεδονίας. Κατά συνέπεια οι μόνοι διεκδικητές του θρόνου ήταν μέλη της βασιλικής οικογένειας. Οι ίδιοι οι Μακεδόνες, μέσα από τους αιώνες, είχαν αναπτύξει έναν έμφυτο σεβασμό προς τους βασιλείς του οίκου των Τημενιδών. Μόλις ένα μέλος της οικογένειας γινόταν βασιλιάς, επέλεγε τους δικούς του σωματοφύλακες και εταίρους, δεχόταν όρκο αφοσίωσης από κάθε στρατιώτη, διενεργούσε στρατολόγηση των βασιλικών δυνάμεων, έλεγχε όλες τις προαγωγές και τις ανταμοιβές και τηρούσε αυστηρή πειθαρχία. Με δεδομένο ότι κυβερνούσε όχι με τη βία αλλά με την πειθώ, ήταν έτοιμος να ασκήσει τις σχεδόν απεριόριστες δυνάμεις πρωτοβουλίας και και καθοδήγησης, τις απαραίτητες σε ένα βασίλειο τόσο εκτεθειμένο σε αιφνιδιαστικές επιθέσεις από στεριά και θάλασσα. Ήταν επικεφαλής σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, ρύθμιζε τους γάμους των μελών της βασιλικής οικογένειας, όριζε τους δικούς του αντιπροσώπους και επέλεγε τους δικούς του προξένους στο εξωτερικό. Ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος του ελληνικού κόσμου. Ήταν σε θέση να χρησιμοποιεί τον πλούτο του κατά τις επιθυμίες του.
Ν. ΧΑΜΟΝΤ «ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΩΝ»
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

Η επέκταση του κράτους της Μακεδονίας στα χρόνια του Φιλίππου.
Με ανοιχτό γκρι χρώμα η αρχική έκταση του κράτους. Με σκούρο γκρι οι κατακτήσεις του Φιλίππου μέχρι το 346 π.Χ. Με ροζ χρώμα οι περιοχές μακεδονικού ελέγχου το 336 π.Χ.

Μια από τις διαφορές ανάμεσα σε μια πόλη του μακεδονικού βασιλείου και σε μια ελληνική πόλη κράτος ήταν ότι οι κάτοικοι της πρώτης, μην έχοντας λόγο για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής δε χωρίζονταν, όταν ήταν να πάρουν δύσκολες αποφάσεις, ενώ οι πολίτες της δεύτερης ήταν συχνά τόσο χωρισμένοι σε εξωτερικά ζητήματα, ώστε περιέπιπταν σε εμφύλιες διαμάχες.
Μια άλλη διαφορά ήταν ότι οι άνδρες της μακεδονικής πόλης ήταν όλοι ελεύθεροι και δούλευαν μόνοι τους τη γη, ενώ οι πολίτες των πόλεων κρατών περιλάμβαναν μεγάλο αριθμό δούλων και οι περισσότεροι πολίτες ήταν εισοδηματίες, έμποροι και τεχνίτες. Το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στον πιο πλούσιο και στον πιο φτωχό πολίτη μιας μακεδονικής πόλης ήταν πολύ πιο περιορισμένο από ό,τι σε μια πόλη κράτος. Έτσι, από πολλές απόψεις, μια πόλη της Μακεδονίας είχε μεγαλύτερη εσωτερική συνοχή και σθένος από μια μέση πόλη κράτος του 4ου αιώνα.
Ν. ΧΑΜΟΝΤ: «ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΩΝ»
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

Αντίπατρος ΙΙΙ

Και ενώ συνεχιζόταν η πολιορκία της Λαμίας, ένα πρωινό, καθώς στεκόταν ο Λεωσθένης σε μια τάφρο, μια πέτρα από το στρατόπεδο των Μακεδόνων τον χτύπησε στο κεφάλι. Σωριάστηκε αναίσθητος και σε τρεις μέρες πέθανε. Το πλήγμα για τους Αθηναίους ήταν βαρύ. Ο Λεωσθένης ήταν πολύ ικανός στρατηγός και αναγνωριζόταν από όλους τους συμμάχους των Αθηναίων.

Το χειρότερο όμως για τους Αθηναίους ήταν η κάθοδος του Λεοννάτου, επικεφαλής 20.000 πεζών και 2.500 ιππέων. Οι Αθηναίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία για να αντιμετωπίσουν τον νέο εχθρό. Στη μάχη ο Λεοννάτος σκοτώθηκε αλλά το κέρδος για τους Αθηναίους ήταν μηδαμινό καθώς ενώθηκαν οι δύο μακεδονικοί στρατοί υπό την αρχηγία του Αντίπατρου. Παράλληλα οι Μακεδόνες νίκησαν και σε δύο ναυμαχίες. Σα να μην έφτανε αυτό έρχεται και ο Κρατερός από την Ασία με υπολογίσιμες δυνάμεις.

Πλέον ο στρατός του Αντίπατρου ήταν τεράστιος. Διέθετε 40.000 πεζούς, 3.000 τοξότες και σφενδονήτες και 5.000 ιππείς. Σε αντίθεση πολλοί σύμμαχοι των Αθηναίων άρχισαν να φεύγουν για τα μέρη τους, άλλοι γιατί φοβήθηκαν, άλλοι γιατί θεώρησαν πως ο πόλεμος πλέον έχει κριθεί.

http://www.aigai.gr
Από τους τάφους στη Συστάδα των Βασιλισσών στη Βεργίνα

Κανένας ιστορικός ή αρχαιολόγος δεν είχε αμφισβητήσει την ταύτιση Αιγών και Έδεσσας, μολονότι υπήρχαν κάποιοι βασικοί λόγοι, που θα έπρεπε να δημιουργήσουν ισχυρές υποψίες για την ακρίβειά της: 1. Η παράξενη και μοναδική περίπτωση μιας πόλης με δύο ονόματα. 2. Ο αρχαίος γεωγράφος Πτολεμαίος, αντιγράφοντας τις μακεδονικές πόλεις, δίνει διαφορετικά γεωγραφικά στίγματα για την Έδεσσα και για τις Αιγές. 3. Σε κάποιο κείμενο του Πλουτάρχου αναφέρεται η Έδεσσα και λίγο παρακάτω οι Αιγές. (…)
Ωστόσο την αποφασιστική αντιμετώπιση του προβλήματος της τοποθεσίας των Αιγών τη χρωστούμε στον Άγγλο ιστορικό Νίκολας Χάμοντ. (…) Ο Χάμοντ συγκέντρωσε όλες τις γραπτές πηγές, αλλά και όλα τα δεδομένα που είχαν προσκομίσει οι αρχαιολογικές έρευνες ως τώρα. (…) Ο Χάμοντ συμπλήρωνε τις γνώσεις του με άμεση και εξαντλητική γνώση της περιοχής. Με απλά λόγια, τη Μακεδονία τη γνώρισε όχι μονάχα από τα βιβλία των άλλων, αλλά και την περπάτησε βήμα με βήμα. Έτσι στο συνέδριο για την Αρχαία Μακεδονία, που έγινε στη Θεσσαλονίκη στα 1968, υποστήριξε πως οι Αιγές, η πρώτη και σεβαστή πρωτεύουσα των Μακεδόνων, πρέπει να τοποθετηθεί στη σημερινή Βεργίνα και όχι στην Έδεσσα.
ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ «ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ»
ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

Η μάχη δόθηκε στην Κραννώνα της Θεσσαλίας και τελικά ήταν αμφίρροπη. Το πεζικό του Αντίπατρου προέλασε αλλά οι ιππείς του αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Νικητής βέβαιος δεν υπήρξε όμως στις τάξεις των συμμάχων των Αθηναίων επικράτησε η τάση για ειρήνη. Έτσι οι Αθηναίοι έκαναν το λάθος και έστειλαν πρέσβεις στον Αντίπατρο. Ο Αντίπατρος κατάλαβε πως οι αντίπαλοί του ήταν διαιρεμένοι και αρνήθηκε να συζητήσει με μια συμμαχία που δεν αναγνώριζε. Τους είπε πως θα δεχόταν να συνομιλήσει με κάθε μία πόλη χωριστά.

Οι Αθηναίοι διέκοψαν τις διαπραγματεύσεις αλλά το λάθος το είχαν κάνει. Τώρα ο Αντίπατρος είχε το πάνω χέρι. Και η πρότασή του ηχούσε δελεαστικά στα αυτιά κάποιων πόλεων που δεν είχαν εμπιστοσύνη στην ετερόκλητη συμμαχία που είχε οργανωθεί.

Πράγματι ο Αντίπατρος ξεκίνησε να κλείνει συμφωνίες με αρκετές πόλεις της Θεσσαλίας προσφέροντας μάλιστα ελκυστικούς όρους. Όμως όταν έφτασε η σειρά της Αθήνας εκεί έδειξε την πυγμή του. Τους ζήτησε να του παραδώσουν την πόλη άνευ όρων (Δεν μπορούσε βέβαια να ξεχάσει την ανάλογη πρόταση του Λεωσθένη λίγο καιρό πριν). Οι Αθηναίοι διέκοψαν τις διαπραγματεύσεις, όμως οι άλλες πόλεις συνέχισαν να συνθηκολογούν και σε λίγες εβδομάδες η συμμαχία είχε ολότελα διαλυθεί. Είχαν μείνει μόνο οι Αθηναίοι και οι Αιτωλοί.

Τελικά η δεύτερη πρόταση του Αντίπατρου έγινε δεκτή. Η συμφωνία επιτεύχθηκε. Μια συμφωνία που χαρακτηρίστηκε από τον Ξενοκράτη ως «πολύ επιεικής βέβαια για δούλους, αλλά πολύ βαριά για ελεύθερους». Εντάξει, ο Αντίπατρος δεν δήωσε την Αττική ούτε κατέστρεψε την Αθήνα. Και οι Αθηναίοι παρέμειναν ελεύθεροι. Υποχρεώθηκαν όμως να πληρώσουν βαριά αποζημίωση και να παραδώσουν τους αντιμακεδόνες ρήτορες, ανάμεσά τους και τον Δημοσθένη που, για να μη συλληφθεί, κατέφυγε στον Πόρο και τελικά προτίμησε να πιει δηλητήριο και να πεθάνει. Ακόμα ο Αντίπατρος άλλαξε το πολίτευμα της Αθήνας από δημοκρατικό σε τιμοκρατικό, όρισε δηλαδή να έχουν πολιτικά δικαιώματα μόνο όσοι είχαν περιουσία πάνω από 2.000 δραχμές. Και τέλος ο Αντίπατρος για να είναι σίγουρος για την τήρηση της συμφωνίας τοποθέτησε μακεδονική φρουρά στη Μουνιχία με φρούραρχο τον Μένυλλο. Η τόσο μισητή αυτή φρουρά διατηρήθηκε για 15 χρόνια. Οι μόνοι που έμειναν να αντιστέκονται ακόμα ήταν οι Αιτωλοί.

ΠΗΓΕΣ

J.G.DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
σε μετάφραση και σχόλια: Ρ., Η. και Σ. Αποστολίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ

Η αρπαγή της Περσεφόνης (από τον τάφο του Φιλίππου Β΄)
http://www.aigai.gr/

Την πρότασή του, ο Χάμοντ, τη στήριξε, πέρα από τους λόγους που αναφέραμε πρωτύτερα, και σε δύο τουλάχιστον πολύ σημαντικές παρατηρήσεις: (1) Ο Θεόφραστος, ο γνωστός μαθητής του Αριστοτέλη, αναφέρει ότι στις Αιγές παρατήρησε ένα περίεργο, μετεωρολογικό φαινόμενο: όταν φυσά βοριάς, τα σύννεφα, αντί να κινούνται από βορρά προς νότο, όπως θα ήταν φυσικό, ακολουθούν ανάστροφη πορεία και κινούνται από νότο προς βορρά. Κάτι τέτοιο είναι τελείως αδύνατο να συμβαίνει στην Έδεσσα, είναι όμως λογικό να συμβαίνει στη Βεργίνα, όπου οι βόρειοι άνεμοι χτυπούν στις πυκνές οροσειρές που απλώνονται στα νότια της περιοχής, με αποτέλεσμα να αναστρέφεται η φορά τους και να ωθούν τα σύννεφα προς βορρά (ύστερα από λίγα χρόνια ένας νεότερος ιστορικός έγραψε πως παρατήρησε ο ίδιος το φαινόμενο στη Βεργίνα). (2) Ένας ανταπαιτητής του θρόνου του Φιλίππου, ο Αργαίος, κινήθηκε από την παραλία της Πιερίας προς τις Αιγές, όπου είχε συνεργάτες, για να εξεγείρει την παλιά πρωτεύουσα κατά του Φιλίππου. Δεν κατόρθωσε όμως να επιτύχει το σκοπό του και γύρισε αμέσως άπρακτος. Όλες αυτές οι κινήσεις του είναι ακατανόητες αν οι Αιγές βρίσκονταν πραγματικά στη σημερινή Έδεσσα, γιατί θα ήταν αδύνατο να φτάσει ως εκεί και να επιστρέψει χωρίς να τον αντιληφθεί ο Φίλιππος, που βρισκόταν στην Πέλλα.
ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ «ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ»
ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

 

Aντίπατρος II

Τα νέα για τον θάνατο του Αλέξανδρου έφτασαν και στην Αθήνα.
-Δεν πέθανε ο Αλέξανδρος, Αθηναίοι! φώναξε ο  Δημάδης. Θα μύριζε ο κόσμος όλος από το πτώμα του!
Άλλοι, σίγουροι για τον θάνατό του, υποστήριζαν πως τώρα ήταν η ευκαιρία να τινάξουν από πάνω τους τον μακεδονικό ζυγό. Μάταια ο συνετός Φωκίων προσπαθούσε να τους ηρεμήσει:
-Αν είναι σήμερα νεκρός, θα είναι και αύριο και μεθαύριο. Να σκεφτούμε τότε πιο ήρεμοι.

Σε λίγο η είδηση επιβεβαιώθηκε. Μάλιστα έφτασαν πρέσβεις από τη Μακεδονία που συνιστούσαν τήρηση των συμμαχικών συμφωνιών. Από την άλλη μαθεύτηκε πως οι Ρόδιοι είχαν ήδη διώξει τη μακεδονική φρουρά και είχαν ελευθερώσει την πόλη τους. Παρά τις προσπάθειες του Φωκίωνα και παρά την αίσθηση πως ο Αντίπατρος θα έδινε γενναία ανταλλάγματα για να πετύχει την ουδετερότητα της Αθήνας, οι Αθηναίοι τελικά αποφάσισαν πόλεμο.

Πρέσβεις των Αθηναίων στάλθηκαν σε διάφορες πόλεις να πείσουν κι άλλους Έλληνες σε αντιμακεδονική συμμαχία. Και πράγματι πολλές πόλεις συμμάχησαν μαζί τους, υπήρχαν όμως και άλλες που δεν προσχώρησαν στην συμμαχία όπως οι Βοιωτοί. Στρατηγό οι Αθηναίοι όρισαν τον Λεωσθένη, ο οποίος στην πρώτη μάχη νίκησε εύκολα τους Βοιωτούς κι ύστερα στρατοπέδευσε στις Θερμοπύλες περιμένοντας τον Αντίπατρο.

http://www.aigai.gr
Κτερίσματα από τον «τάφο του πρίγκιπα» στη Βεργίνα. Ο τάφος ανήκει μάλλον στον 13χρονο Αλέξανδρο Δ΄

Οι πόλεις των Μακεδόνων δεν ήταν ανεξάρτητες πόλεις-κράτη, αλλά ήταν μονάδες μέσα στα όρια του ενωμένου βασιλείου, η περιοχή τους δε μεταβαλλόταν, ήταν καθορισμένη από τον βασιλιά, και ο πληθυσμός της κάθε πόλης αποτελούνταν από μικρές, συγγενικές μεταξύ τους, ποιμενικές ομάδες. Κατά συνέπεια, αντίθετα προς τις τότε ελληνικές πόλεις, οι μακεδονικές είχαν μια εσωτερική συνοχή, μια κοινωνική ομοιογένεια, και δεν είχαν δική τους εξωτερική πολιτική. Τα σπέρματα της εμφύλιας στάσης που υπονόμευαν την ευημερία και την ενότητα σε πολλές πόλεις του ελληνικού νότου, ήταν συμπτώματα που έλειπαν από τη μακεδονική πόλη του 5ου αι. π.Χ. Επιπλέον δεν υπήρχε υπόδουλος πληθυσμός, ούτε είχαν οι Μακεδόνες δούλους. Όλοι οι Μακεδόνες εργάζονταν ελεύθεροι ως ποιμένες, γεωργοί ή τεχνίτες.
Ν. ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Μετάφραση: Φ. Κ. ΒΩΡΟΣ, Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ

Κι ο Αντίπατρος γιατί άφησε τους Αθηναίους οργανωθούν με την άνεσή τους; Η αλήθεια είναι πως ο Αντίπατρος είχε πολλά προβλήματα. Σχετικά πρόσφατη ήταν ακόμα η διαταγή του Αλέξανδρου να τα παρατήσει όλα και να πάει στην Ασία. Σίγουρα είχε κλονιστεί το κύρος του. Και βέβαια υπήρχε το τεράστιο χάσμα στις σχέσεις του με την Ολυμπιάδα που βρισκόταν ακόμα στην Ήπειρο αλλά ήταν πάντα επικίνδυνη. Υπήρχε και ένα άλλο πρόβλημα. Τόσες στρατολογήσεις για την Ασία, τόσα χρόνια, η Μακεδονία είχε στερέψει από στρατεύσιμους νέους. Στον Αντίπατρο είχαν μείνει μόλις 15.000 άντρες την ώρα που στην Ελλάδα άναβαν τα αίματα και όλο και περισσότεροι μισθοφόροι βρίσκονταν πρόθυμοι να κινηθούν εναντίον των Μακεδόνων.

Τι να κάνει λοιπόν ο Αντίπατρος; Να ξεκινήσει για τις Θερμοπύλες; Μα η Θράκη ήταν ήδη σε επανάσταση, οι Ιλλυριοί ετοιμάζονταν, ενώ φήμες μιλούσαν ήδη για ξεσηκωμό των Μολοσσών στην Ήπειρο. Τέλος πάντων, ο Αντίπατρος μάζεψε όσες δυνάμεις διέθετε και ξεκίνησε για τις Θερμοπύλες. Η πρώτη μάχη δεν κύλησε ευνοϊκά για αυτόν κι έτσι αναγκάστηκε να καταφύγει στη Λαμία. Η πόλη βέβαια διέθετε υψηλή ακρόπολη και ο Αντίπατρος είχε όπλα και τρόφιμα αλλά οι Αθηναίοι πολιόρκησαν την πόλη κάνοντας συνεχείς επιθέσεις. Αναγκάστηκε ο Αντίπατρος να ζητήσει διαπραγματεύσεις προτείνοντας ειρήνη.

Ο Λεωσθένης απαίτησε παράδοση άνευ όρων. Ο Αντίπατρος δεν δέχτηκε κι ας ήταν η κατάσταση απελπιστική για τους Μακεδόνες. Μέχρι που συνέβη κάτι εντελώς απροσδόκητο…

ΠΗΓΕΣ

J.G.DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
σε μετάφραση και σχόλια: Ρ., Η. και Σ. Αποστολίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ

http://www.aigai.gr
Η τεφροδόχος και το χρυσό στεφάνι του Αλέξανδρου Δ΄

Ο βασιλιάς των Μακεδόνων ήταν ο κύριος της γης που είχε «αποκτηθεί με όπλα» (δορύκτητης), δηλαδή από τον ίδιο και τις ένοπλες δυνάμεις του. Ο ίδιος ο βασιλιάς ήταν ο ιδιοκτήτης όλων των μεταλλευτικών αποθεμάτων, όλης της χρήσιμης ξυλείας στο βασίλειο, επίσης αυτός διατηρούσε τους χώρους κυνηγιού, φρόντιζε τα αγροκτήματά του και μερικές ακόμη εκτάσεις ως περιουσία της βασιλικής οικογένειας. Έπαιρνε φόρους από τους καλλιεργητές της γης, επίσης εισέπραττε δασμούς στα λιμάνια για τα εισαγόμενα προϊόντα και τέλος εισέπραττε το τίμημα από την παραχώρηση γης και άλλων περιουσιακών στοιχείων σε υπηκόους. Έτσι ο βασιλιάς κρατούσε στα χέρια του ένα πολύ μεγάλο μέρος από το εισόδημα του βασιλείου του και ήταν πολύ πλουσιότερος από οποιονδήποτε επιχειρηματία ελληνικής πόλης – κράτους του ελληνικού νότου, ακόμη και όταν το βασίλειό του βρισκόταν σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Και οι δαπάνες του βέβαια ήταν πολύ μεγάλες. Γιατί ο βασιλιάς όπλιζε, έτρεφε και συντηρούσε τις ένοπλες δυνάμεις του κράτους του στην ξηρά και τη θάλασσα.
Ν. ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Μετάφραση: Φ. Κ. ΒΩΡΟΣ, Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ

 

Αντίπατρος I

Ο Αντίπατρος, εκτός από στρατηγός, ήταν στενός συνεργάτης του βασιλιά Φιλίππου, ο οποίος του είχε μεγάλη εμπιστοσύνη. «Εκοιμήθην ησύχως επειδή Αντίπας ηγρύπνει» συνήθιζε να λέει, ο Φίλιππος.

Ιδιαίτερα σημαντικός ήταν ο ρόλος του μετά τον θάνατο του Φιλίππου. Ο Αντίπατρος -όπως και ο Παρμενίων- τάχθηκε αμέσως στο πλευρό του νεαρού Αλέξανδρου και η νομιμοφροσύνη που επέδειξε απέναντί του βοήθησαν τον Αλέξανδρο να ανακηρυχθεί, από τον μακεδονικό στρατό βασιλιάς. Εκτός των άλλων η υποστήριξη του Αντίπατρου βοήθησε τον Αλέξανδρο να απαλλαγεί από μερικούς ψιθύρους πως είχε δήθεν κάποια ανάμειξη στη δολοφονία του πατέρα του. Πάντως η επίσημη άποψη που υιοθέτησε η αυλή της Πέλλας ήταν πως ο δολοφόνος είχε υποκινηθεί από τους Πέρσες.

Αεροφωτογραφία του ανακτόρου των Αιγών
Το ανάκτορο του Φιλίππου ήταν χτισμένο στο άστυ των Αιγών, σε ένα υπερυψωμένο σημείο της πλαγιάς. Το τεράστιο κτήριο -τριπλάσιο σε μέγεθος από τον Παρθενώνα- ήταν ορατό από ολόκληρη τη λεκάνη της Μακεδονίας.

Δεν ήταν και τόσο αυτονόητο πως ο Αλέξανδρος θα ήταν ο διάδοχος του Φιλίππου. Υπήρχαν στο προσκήνιο και άλλοι διεκδικητές, όπως ο Αμύντας, που ήταν ο νόμιμος διάδοχος του θρόνου, πριν τον παραμερίσει ο Φίλιππος ή οι δυο γιοι του παλιού βασιλιά, Αερόπου, οι οποίοι ίσως είχαν ανάμειξη στη δολοφονία, τους εξουδετέρωσε όλους ο Αλέξανδρος μετά την ανάρρησή του στον θρόνο, (μόνο ο τρίτος γιος του Αερόπου γλύτωσε που φώναξε πρώτος υπέρ του Αλέξανδρου στη συνέλευση που τον ανακήρυξε βασιλιά).

Όταν ο Αλέξανδρος ξεκίνησε την εκστρατεία του εναντίον των Περσών, τον Αντίπατρο όρισε επιμελητή του κράτους, με δικαίωμα να ασκεί εξουσία εκ μέρους του. Και ο Αντίπατρος τα πήγε περίφημα στα καθήκοντά του, που δεν ήταν και λίγα ούτε και εύκολα. Διατηρούσε την τάξη στο κράτος της Μακεδονίας, αλλά και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο (κάνοντας πολλές εκστρατείες και νικηφόρους πολέμους) ενώ του έστελνε τακτικά στρατιωτικές ενισχύσεις και άλλα εφόδια. Υπολογίζεται πως ο Αντίπατρος κατάφερε να στείλει συνολικά διπλάσιες στρατιωτικές δυνάμεις από αυτές που είχε όταν ξεκίνησε ο Αλέξανδρος. Μόνο τον πρώτο χρόνο τού έστειλε 3.000 πεζούς και 650 ιππείς.

http://www.aigai.gr/el
Για να χτιστεί το ανάκτορο του Φιλίππου χρειάστηκαν 10 με 12 χρόνια. Είχε ύψος 13,60 μ. και μήκος πρόσοψης 78 μ. Ήταν χτισμένο από πωρόλιθο μέχρι το ύψος του 1,60 μ. και το υπόλοιπο από πλίνθους και ντυμένο με κονίαμα εξαιρετικής ποιότητας από μείγμα «θηραϊκής γης», ασβέστη και χαλίκι. Στην πρόσοψη του κτιρίου υπήρχαν δύο στοές με δέκα δωρικούς κίονες η καθεμία, επάνω από τους οποίους υπήρχε το επιστήλιο με τη ζωφόρο και το γείσο τους, το οποίο χρησίμευε ως στηλοβάτης της ιωνικής στοάς του δευτέρου ορόφου. Υπήρχε δηλαδή διώροφη στοά 200 χρόνια πριν από τη στοά του Αττάλου!
ΠΗΓΗ: εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Όμως υπήρχε και η Ολυμπιάδα. Οι τριβές μεταξύ τους ήταν συνεχείς και ο Αντίπατρος, που τη θεωρούσε εμπαθή και δεσποτική, έκανε πολλά παράπονα στις επιστολές του προς τον Αλέξανδρο. Ο Μακεδόνας βασιλιάς τις διάβαζε και έλεγε: «Δεν ξέρει ο Αντίπατρος πως ένα δάκρυ της μητέρας μου αρκεί για να σβήσει χίλιες τέτοιες επιστολές;»

Το 324 π.Χ., ο Αλέξανδρος, λίγο πριν τον θάνατό του, διέταξε την παλλινόστηση των παλαίμαχων πολεμιστών στη Μακεδονία αλλά, σε αντικατάστασή τους, ζήτησε από τον Αντίπατρο να οδηγήσει ο ίδιος τα παιδιά τους από τη Μακεδονία προς τον Αλέξανδρο, μια διαταγή που σίγουρα δε θα ακούστηκε ευχάριστα στον Αντίπατρο. Αυτά σκεφτόταν η Ολυμπιάδα, αλλά και κάτι άλλο, πως ο γιος του, ο Κάσσανδρος δεν είχε καλές σχέσεις με τον Αλέξανδρο ενώ ο άλλος ο γιος του, ο Ιόλας ήταν οινοχόος του, γι’ αυτό η Ολυμπιάδα πίστευε πως τόσο ο Αντίπατρος όσο και οι δύο γιοι του ήταν υπεύθυνοι για τη δηλητηρίαση του Αλέξανδρου.

ΠΗΓΕΣ

J.G.DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
σε μετάφραση και σχόλια: Ρ., Η. και Σ. Αποστολίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ

http://www.aigai.gr/el

Όλα τα δάπεδα του ανακτόρου ήταν ψηφιδωτά, ενώ στο κέντρο του κτιρίου βρισκόταν μια τεράστια περίστυλη αυλή δύο στρεμμάτων με 60 ιωνικούς κίονες. Σύμφωνα με υπόθεση εργασίας της αρχαιολόγου των ανασκαφών, Α. Κοτταρίδου, αρχιτέκτονας του εκπληκτικού αυτού οικοδομήματος πρέπει να ήταν ο Πύθεος από τη Μ. Ασία, αρχιτέκτονας του Μαυσωλείου του Μαύσωλου.
ΠΗΓΗ: εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

 

Ευμένης IV

Η κρίσιμη μάχη πραγματοποιήθηκε το 316 π.Χ., στη Γαβιηνή που βρισκόταν πέρα από τον Τίγρη κάπου στο σημερινό Ιράν!

Ας δούμε τους αριθμούς των δυνάμεων. Έχουν ενδιαφέρον.
Ευμένης: 36.700 πεζοί (μεταξύ των οποίων και 3.000 αργυράσπιδες), 6.000 ιππείς, 114 ελέφαντες.
Αντίγονος: 27.000 πεζοί, 9.000 ιππείς, 65 ελέφαντες.

Απροσδόκητη η μάχη, ως προς την έκβασή της. Ο Αντίγονος, ενώ είχε βαρύτατες απώλειες (5.000 νεκρούς, έναντι μόλις 300 από τη μεριά του Ευμένη) είχε τη φαεινή ιδέα να στείλει τους ιππείς του εναντίον του αντίπαλου στρατοπέδου. Οι ιππείς του Αντίγονου κυρίευσαν τις αποσκευές και αιχμαλώτισαν τους δούλους και τις γυναίκες των στρατιωτών του Ευμένη.

Ο Ευμένης ήταν πρόθυμος να δώσει νέα μάχη με σκοπό την επανάκτηση των αποσκευών, όμως οι σύμμαχοί του σατράπες επέμεναν να υποχωρήσουν στις άνω σατραπείες. Το χειρότερο όμως ήταν πως οι Μακεδόνες, ανησυχώντας για την τύχη των οικείων τους και των αποσκευών τους, ήρθαν σε μυστική συνεννόηση με τον Αντίγονο και τελικά αυτομόλησαν, παραδίδοντας μάλιστα τον ίδιο τον Ευμένη δέσμιο στον Αντίγονο. Ανάμεσα στους πρωτεργάτες της ανταρσίας ήταν και αρκετοί από τους αργυράσπιδες που δεν άντεχαν οι γυναίκες τους να βρίσκονται στα χέρια του Αντίγονου, όπως επίσης και τα λάφυρα από τις πολύχρονες εκστρατείες τους.

Μακεδονικός τάφος από τον θολωτό τύμβο της Πέλλας

Γιατί οι αρχαίοι Μακεδόνες κατασκεύαζαν ολόκληρα παλάτια για τους νεκρούς κι ύστερα τα έθαβαν στη γη; Ιδού ένα πραγματικό «μυστήριο», που αναδεικνύουν, ανάμεσα στ’ άλλα, οι ανασκαφές στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης. Όχι μόνο εκεί, αλλά και γενικότερα σε όλα τα ανάλογα μνημεία, τα οποία οι αρχαιολόγοι χαρακτηρίζουν ως «μακεδονικούς τάφους» (μέσα 4ου – 2ου π.Χ. αιώνα).
Ακατανόητη, αν όχι παράλογη, για τους συγχρόνους φαντάζει αυτή η ταφική πρακτική. Ορθώνονται πολυτελή οικοδομήματα, διακοσμούνται περίτεχνα, τοποθετούνται πολύτιμοι αμφορείς και αγγεία, έπιπλα, πλουμιστές χρυσοκέντητες φορεσιές, κοσμήματα από χρυσάφι, ασήμι, ελεφαντόδοντο, αντικείμενα που σχετίζονται με τον νεκρό κι όλα αυτά, έτσι ώστε να μην τα ξαναδεί μάτι ανθρώπου. Καταπλακώνονται με σωρούς από χώματα!
από άρθρο της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ,

Ο Αντίγονος έσπευσε να θανατώσει τον αρχηγό των αργυράσπιδων, τον Αντιγένη, όπως και τον Εύδαμο και άλλους αρχηγούς. Ωστόσο δίσταζε να εκτελέσει τον Ευμένη. Από τη μια ήθελε να τον κρατήσει στο πλευρό του ως «στρατηγόν αγαθόν», από την άλλη δεν του είχε εμπιστοσύνη «διά την Ολυμπιάδα και τους βασιλείς φιλίαν». Για τη σωτηρία του Ευμένη συνηγόρησε θερμά ο γιος του Αντίγονου, ο Δημήτριος. Τελικά ο Αντίγονος αποφάσισε να θανατωθεί ο Ευμένης. Σε ανάμνηση της παλαιάς τους φιλίας φρόντισε να καεί ο νεκρός και να σταλούν τα οστά και η τέφρα του στους συγγενείς του.

Άσχημο -και άδοξο- ήταν το τέλος των αργυράσπιδων. Παρ’ όλο που του είχαν παραδώσει τον Ευμένη, ο Αντίγονος δεν τους εμπιστευόταν, ίσως γιατί φοβόταν την απειθαρχία τους. Γι’ αυτό τους έστειλε όλους στον Σιβύρτιο που διοικούσε μια σατραπεία στα βάθη της Περσίας με κρυφή εντολή να τους εξολοθρεύσει σιγά σιγά ώστε κανείς τους να μη γυρίσει πίσω στη Μακεδονία. Δε γνωρίζουμε αν τηρήθηκε αυτή η εντολή.

ΕΥΜΕΝΟΥΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ:
Ήταν ο μόνος από τους διαδόχους που δεν είχε μακεδονική καταγωγή. Να ιδρύσει δικό του κράτος, όπως επιδίωκαν οι περισσότεροι από τους διαδόχους, κατάλαβε ότι ήταν αδύνατο, γιατί είχε να αντιμετωπίσει τον φθόνο των άλλων και την προκατάληψη του μακεδονικού στρατού εξαιτίας της καταγωγής του. Γι’ αυτό τάχθηκε με το μέρος της βασιλικής οικογένειας και έγινε ένας από τους κύριους υποστηριχτές της ενότητας του κράτους. Παρά τις στρατιωτικές του επιτυχίες, την αφοσίωσή του προς τον Μ. Αλέξανδρο, τη συναδελφική του συμπεριφορά προς τους στρατιώτες του και τους αξιωματικούς του, στο τέλος προδόθηκε και βρήκε τον θάνατο ως αιχμάλωτος του Αντίγονου.
από την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΠΗΓΕΣ

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΕΥΜΕΝΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΕΥΜΕΝΗΣ

Ο θρόνος στον τάφο της μητέρας του Φιλίππου Β΄

Αρχικά στη Μακεδονία η πρακτική της καύσης των νεκρών ίσχυε μόνο για τους ηγεμόνες. Στα χρόνια του Φιλίππου και του Αλέξανδρου γενικεύτηκε για να φτάσουμε στην εποχή των διαδόχων να είναι κανόνας. Όπως οι ήρωες του Ομήρου, οι Μακεδόνες αριστοκράτες καίγονται μαζί με πλούσιες προσφορές:  περίτεχνες πανοπλίες, χάλκινα και πήλινα αγγεία, αμφορείς γεμάτοι λάδι και κρασί, φορεσιές και άλλα πολλά, ενώ στις ταφικές πυρές τους θυσιάζονται ζώα, ακόμη και άλογα. Τα υπολείμματα της ταφικής πυράς ρίχνονται επάνω στον τάφο. Τάφος και πυρά σκεπάζονται, όπως στην Ιλιάδα, με τύμβο, που το μέγεθός του κυμαίνεται ανάλογα με την ισχύ του νεκρού…».
Στο μακεδονικό βασίλειο υπάρχει ένα ταφικό «καθεστώς» για τους βασιλικούς νεκρούς, που παραπέμπει ευθέως σε ομηρικές περιγραφές, θολωτούς μυκηναϊκούς τάφους κ.λπ. Σε περιόδους, μάλιστα, όπου απουσιάζει κάποια ανάλογη «συνέχεια» σε άλλες πόλεις-κράτη της νότιας Ελλάδας. Η θρησκευτικότητα, η αρχαϊκή παράδοση, η επίδειξη δύναμης και πλούτου στα χρόνια άνθησης της Μακεδονίας από τον 4ο π.Χ. αιώνα «γέννησαν» τους μακεδονικούς τάφους. Τα επιβλητικά μνημεία ακολούθησαν την τύχη του μακεδονικού βασιλείου. Εξαφανίστηκαν μαζί του στα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα.

 από άρθρο της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ, στο οποίο φιλοξενούνται απόψεις των αρχαιολόγων Α. Κοτταρίδη και Χ. Σαατσόγλου Παλιαδέλη.

Η λεγόμενη «Μαντόνα» (ή Δέσποινα) των Αιγών που βρέθηκε στις ανασκαφές στο νεκροταφείο των Αιγών.
http://www.enet.gr

 

Ευμένης ΙΙΙ

Κι ενώ το άστρο του Ευμένη έδυε σιγά σιγά, το 319 πέθανε ο Αντίπατρος και τη θέση του ως «επιμελητής των βασιλέων» πήρε ο Πολυπέρχων.

Ο Πολυπέρχων (ή Πολυσπέρχων) δεν είχε ούτε την οικονομική ούτε τη στρατιωτική δύναμη του Αντίγονου, ωστόσο με τη νέα του ιδιότητα ως «επιμελητής των βασιλέων» είχε πλέον αυξημένο κύρος. Με το που ανέλαβε τη θέση του κήρυξε την αποκατάσταση της δημοκρατίας σε όλες τις ελληνικές πόλεις (μια αμφιλεγόμενη απόφαση που θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε αργότερα), κάλεσε πίσω στη Μακεδονία την Ολυμπιάδα, που είχε αυτοεξοριστεί στην Ήπειρο λόγω του μίσους της προς τον Αντίπατρο, ενώ για τον Ευμένη πήρε μια σειρά ευνοϊκών αποφάσεων: του επέστρεψε τη σατραπεία του, τον όρισε αρχιστράτηγο της Ασίας και τέλος του χορήγησε 500 τάλαντα από τον βασιλικό θησαυρό, θέτοντας παράλληλα τους αργυράσπιδες υπό τις διαταγές του. Οι αργυράσπιδες βρίσκονταν στην Κιλικία μεταφέροντας τους βασιλικούς θησαυρούς από τα Σούσα στη Μακεδονία.

Κάτι σημαντικό όμως ξέχασε -ή δεν μπορούσε- να κάνει ο Πολυπέρχων. Να ακυρώσει τη θανατική καταδίκη που είχε αποφασίσει ο στρατός των Μακεδόνων για τον Ευμένη μετά τον θάνατο του Περδίκκα. Έτσι οι αργυράσπιδες τέθηκαν βέβαια στις διαταγές του αλλά η καχυποψία των βετεράνων στρατιωτών παρέμενε.

Οι αργυράσπιδες ήταν επίλεκτο σώμα πεζικού που σύστησε ο Μέγας Αλέξανδρος και αποτελείτο από ιδιαίτερα ικανούς στρατιώτες. Βέβαια, οι περισσότεροι ήταν πλέον περασμένης ηλικίας, απείθαρχοι και ταραχοποιοί, αλλά ως πολεμιστές ήταν εμπειροπόλεμοι και ακαταμάχητοι. 

Οι αργυράσπιδες βρίσκονταν στην Κιλικία με αρχηγούς τον Αντιγένη και τον Τεύταμο. Μαζί τους είχαν τον βασιλικό θησαυρό, που τον είχαν αποθηκευμένο σ’ ένα φρούριο στα Κύινδα.

Σύμφωνα με τη διαταγή του Πολυπέρχοντα οι αργυράσπιδες θα έπρεπε να παραδώσουν στον Ευμένη 500 τάλαντα αλλά και όσα περισσότερα χρειαζόταν μια και ήταν πλέον «στρατηγός αυτοκράτωρ» της Ασίας. Θα έπρεπε ακόμη να ορκιστούν πίστη στον Ευμένη και να τεθούν υπό τις διαταγές του.

Ο Ευμένης έφτασε στην Κιλικία το 318 π.Χ. Οι αργυράσπιδες τον δέχτηκαν με σεβασμό και φιλοφρονήσεις. Όμως ο Ευμένης, παρά τις διαβεβαιώσεις που του έδιναν όλοι, καταλάβαινε πως οι βετεράνοι αργυράσπιδες τον έβλεπαν με καχυποψία. Πρώτα πρώτα ήταν προσβλητικό να τους διατάζει ένας μη Μακεδόνας και ειδικά ένας άνθρωπος που και οι ίδιοι πριν από λίγο καιρό μαζί με άλλους Μακεδόνες είχαν καταδικάσει σε θάνατο.

Ο αρχηγός των αργυράσπιδων, Αντιγένης, ήταν ένας εκ των τριών δολοφόνων του Περδίκκα, μετά την αποτυχημένη εκστρατεία του τελευταίου στην Αίγυπτο.

Έβαλε λοιπόν ο Ευμένης όλες του τις δυνάμεις να υπερκεράσει αυτή την καχυποψία. Φώναξε τους αργυράσπιδες σε συνέλευση και τους είπε πως δε χρειαζόταν τα 500 τάλαντα. Τι να τα κάνει. Προτιμάει να τα φυλάξει για τη βασιλική οικογένεια. Όσο για τον τίτλο του στρατηγού αυτοκράτορα, ποτέ δεν τον γύρεψε, ίσα ίσα που δε θα ήθελε να αναλάβει μια τόσο μεγάλη ευθύνη αφού δεν ήταν Μακεδόνας. Τους τόνισε ακόμα πως ένιωθε κουρασμένος από τις πολλές μάχες και πως τη θέση τη δέχτηκε για να μπορέσει να βρεθεί και πάλι δίπλα στους παλιούς του συντρόφους. Στο τέλος πρότεινε να στήσουν σε μια σκηνή τον θρόνο του Αλέξανδρου και εκεί να παίρνουν συλλογικά τις αποφάσεις.

Έτσι μόνο κατάφερε ο Ευμένης να αποκτήσει κύρος στους αργυράσπιδες και στους υπόλοιπους Μακεδόνες. Στην ουσία βέβαια αυτός έπαιρνε τις αποφάσεις και σιγά σιγά άρχισε να παίρνει και χρήματα από τον βασιλικό θησαυρό για να στρατολογεί νέους πολεμιστές. Όταν μαθεύτηκε μάλιστα ο μισθός που έδινε ήρθαν από παντού, μέχρι κι απ’ την Ελλάδα, αμέτρητοι μισθοφόροι να πολεμήσουν μαζί του.

Σε λίγο, ο στρατός του έφτασε να αριθμεί 10.000 πεζούς και 2.000 ιππείς. Έτσι, ο Ευμένης, που πριν από λίγο καιρό ήταν κυνηγημένος, ήταν τώρα επικεφαλής των φιλοβασιλικών δυνάμεων. Από την άλλη ο Αντίγονος και οι στρατηγοί σύμμαχοί του ανησυχούσαν βλέποντας τη δύναμη του Ευμένη να γίνεται ξανά υπολογίσιμη. Έτσι άρχισαν κι αυτοί να προετοιμάζονται για την τελική (μέχρι την επόμενη) μάχη.

ΠΗΓΕΣ

J.G.DROYSEN: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
σε μετάφραση και σχόλια: Ρ., Η. και Σ. Αποστολίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΕΥΜΕΝΗΣ

Μέσα στο βασίλειο της Μακεδονίας υπήρχαν κοινότητες παιονικής και θρακικής καταγωγής. Φρόντιζαν τις τοπικές υποθέσεις τους, διατηρούσαν ήθη και θρησκευτικές λατρείες και σε πολλά ζητήματα ήταν ισότιμοι απέναντι στον βασιλιά σε σχέση με τους ελληνόφωνους υπηκόους. Απουσίαζε η αποκλειστικότητα, γνώρισμα της ελληνικής πόλης κράτους. Έμφαση δινόταν στη συνύπαρξη και στην ανοχή. Η ίδια η βασιλική οικογένεια έδινε το παράδειγμα. Τα μέλη της έκαναν γάμους με μέλη από βασιλικές αυλές της χερσονήσου του Αίμου. Επίσης όλοι οι υπήκοοι είχαν το δικαίωμα να ζητούν ακρόαση από τον βασιλιά. Έτσι το μακεδονικό κράτος ήταν σε θέση να αναπτυχθεί γρήγορα ενσωματώνοντας νέους λαούς, ενώ στην ελληνική πόλη κράτος αναιρούσαν από μόνοι τους τέτοια πιθανότητα, με το να περιορίζουν το δικαίωμα του πολίτη στους αρσενικούς που είχαν πατέρα επίσης πολίτη.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ: ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΩΝ
Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ